De naweeën van de mislukte tocht naar de vrijheid
In de zomer van 1983 probeerde het Duitse gezin Anhalt uit
Weimar met een deltavliegtuigje weg te komen uit de DDR. Hun plan werd
verraden, al wordt niet duidelijk hoe dat in zijn werk is gegaan. In de DDR
heerste toen al een enorm wantrouwen. De familieleden blikken, vergezeld door
oude en recente beelden, afzonderlijk terug op het verleden. Uit de door Hester
Overmans fraai in beeld gebrachte getuigenissen blijkt toch nog het nodige oud zeer.
Vader Thomas oordeelt gunstig over de eerste tijd in de DDR,
al miste hij de vrijheid om voor zijn eigen mening uit te komen. Hij had een
dierenwinkel, zette daar vaak de radio op een Westerse zender en reisde met zijn Trabant door de DDR om inkopen te doen. Zijn
zoon Michael vergezelde hem vaak en sliep achterin de auto. Dochter Isabel zegt
dat haar vader altijd een papegaai bij zich had. Die woonde op zijn schouder. Volgens
moeder Gundula vormden ze een hecht gezin vormden dat actief was op cultureel
en muzikaal gebied. Samen met mensen van de kerk demonstreerde ze tegen de
militaristische cultuur, maar ze kon niet verhinderen dat haar kinderen daar op
school door beïnvloed werden. Dit wordt fraai geïllustreerd door een fragment
waarin kinderen in de klas ansichtkaarten met een dankbaar tekstje naar
soldaten sturen of door de mededeling van Michael dat ze vaak op woensdagmiddag
met de klas naar het leger gingen.
Op het moment dat de toestand moeilijker werd, ook
financieel, kwam het idee bij Thomas op om te vluchten. Een film over
deltavliegers inspireerde hem. Achter in de winkel bouwde hij zo’n vliegtuig
na. Het staaldraad kwam van een neef die vrachtwagens repareerde. Gundula
schermde de clandestiene activiteit zo veel mogelijk voor haar kinderen af, maar
Michael wist dat zijn vader met iets bezig was waar hij niet met anderen over
mocht praten. In zelfgemaakte hoezen bracht met het vliegtuigje bovenop de auto
naar een weiland waar Thomas het in elkaar zette. Er was wat belangstelling van
een ouder echtpaar en een herder waarschuwde hen voor Russische helikopters die
in het bos gestationeeerd waren. Gundula voelde wel nattigheid maar deed of
haar neus bloedde en speelde met de kinderen.
Het is niet zo duidelijk wat er nou precies misging. Men zat
al in het vliegtuigje toen de start afgebroken werd en het gezin met een kater
weer naar huis terugkeerde. De volgende ochtend zag Gundula auto’s van de Stasi
in de straat. Michael ging nog gewoon naar school. Thomas werd daarop meegenomen
en in een raamloze cel gestopt. Gundula werd op weg naar de school van Isabel
vergezeld door een vrouwelijke Stasimedewerker die haar met een pistool dwong
om niets te zeggen. Vervolgens werd ook zij weggevoerd. Ze vertelt dat de
verhoren agressiever werden en dat ze tenslotte haar schuldbekentenis maar
ondertekende. Isabel werd opgevangen door een tante. Ze hoorde dat haar ouders
op vakantie waren gegaan. Michael trok bij zijn grootouders in en vreesde dat
het door hem kwam dat zijn ouders waren weggevoerd. Nadat hij door zijn opa
geslagen was omdat hij zijn ouders niet afviel, gaf hij maar toe.
Na twee jaar kwamen de ouders vrij na een interventie van
het Westen. Ze werden met een bus de grens overgebracht en wachtten in
Stuttgart op hun kinderen, die met de trein kwamen. Isabel herkende haar moeder
niet meer. Ze was bokkig en zegt dat de band tussen hen pas de laatste tien
jaar hersteld is. Michael werd net als in de DDR op school weer buitengesloten.
Gundula realiseert zich dat ze te weinig tijd voor hun kinderen had, maar de
broodwinning ging voor. Michael werd depressief en ging met zijn ouders in
therapie. Isabel was daar volgens Thomas nog te jong voor. Isabel voelde zich
daardoor opnieuw buiten de deur gezet. Michael verwijt het zijn ouders dat ze
net deden of ze de vlucht voor hun kinderen op touw gezet hadden, terwijl ze
het voor zichzelf deden. Isabel heeft geen idealen meer omdat die haar vrijheid
verstoren. Gundula concludeert dat ze nooit meer voor de vluchtweg zou kiezen,
maar wel zou opkomen voor vrijheid. Tot besluit vliegert Michael veelzeggend
met zijn zoontje op het strand.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten