Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 8 november 2015

Verboden vlucht (2014), documentaire van Hester Overmans


De naweeën van de mislukte tocht naar de vrijheid

In de zomer van 1983 probeerde het Duitse gezin Anhalt uit Weimar met een deltavliegtuigje weg te komen uit de DDR. Hun plan werd verraden, al wordt niet duidelijk hoe dat in zijn werk is gegaan. In de DDR heerste toen al een enorm wantrouwen. De familieleden blikken, vergezeld door oude en recente beelden, afzonderlijk terug op het verleden. Uit de door Hester Overmans fraai in beeld gebrachte getuigenissen blijkt toch nog het nodige oud zeer.

Vader Thomas oordeelt gunstig over de eerste tijd in de DDR, al miste hij de vrijheid om voor zijn eigen mening uit te komen. Hij had een dierenwinkel, zette daar vaak de radio op een Westerse zender en reisde met zijn Trabant door de DDR om inkopen te doen. Zijn zoon Michael vergezelde hem vaak en sliep achterin de auto. Dochter Isabel zegt dat haar vader altijd een papegaai bij zich had. Die woonde op zijn schouder. Volgens moeder Gundula vormden ze een hecht gezin vormden dat actief was op cultureel en muzikaal gebied. Samen met mensen van de kerk demonstreerde ze tegen de militaristische cultuur, maar ze kon niet verhinderen dat haar kinderen daar op school door beïnvloed werden. Dit wordt fraai geïllustreerd door een fragment waarin kinderen in de klas ansichtkaarten met een dankbaar tekstje naar soldaten sturen of door de mededeling van Michael dat ze vaak op woensdagmiddag met de klas naar het leger gingen.

Op het moment dat de toestand moeilijker werd, ook financieel, kwam het idee bij Thomas op om te vluchten. Een film over deltavliegers inspireerde hem. Achter in de winkel bouwde hij zo’n vliegtuig na. Het staaldraad kwam van een neef die vrachtwagens repareerde. Gundula schermde de clandestiene activiteit zo veel mogelijk voor haar kinderen af, maar Michael wist dat zijn vader met iets bezig was waar hij niet met anderen over mocht praten. In zelfgemaakte hoezen bracht met het vliegtuigje bovenop de auto naar een weiland waar Thomas het in elkaar zette. Er was wat belangstelling van een ouder echtpaar en een herder waarschuwde hen voor Russische helikopters die in het bos gestationeeerd waren. Gundula voelde wel nattigheid maar deed of haar neus bloedde en speelde met de kinderen.

Het is niet zo duidelijk wat er nou precies misging. Men zat al in het vliegtuigje toen de start afgebroken werd en het gezin met een kater weer naar huis terugkeerde. De volgende ochtend zag Gundula auto’s van de Stasi in de straat. Michael ging nog gewoon naar school. Thomas werd daarop meegenomen en in een raamloze cel gestopt. Gundula werd op weg naar de school van Isabel vergezeld door een vrouwelijke Stasimedewerker die haar met een pistool dwong om niets te zeggen. Vervolgens werd ook zij weggevoerd. Ze vertelt dat de verhoren agressiever werden en dat ze tenslotte haar schuldbekentenis maar ondertekende. Isabel werd opgevangen door een tante. Ze hoorde dat haar ouders op vakantie waren gegaan. Michael trok bij zijn grootouders in en vreesde dat het door hem kwam dat zijn ouders waren weggevoerd. Nadat hij door zijn opa geslagen was omdat hij zijn ouders niet afviel, gaf hij maar toe.

Na twee jaar kwamen de ouders vrij na een interventie van het Westen. Ze werden met een bus de grens overgebracht en wachtten in Stuttgart op hun kinderen, die met de trein kwamen. Isabel herkende haar moeder niet meer. Ze was bokkig en zegt dat de band tussen hen pas de laatste tien jaar hersteld is. Michael werd net als in de DDR op school weer buitengesloten. Gundula realiseert zich dat ze te weinig tijd voor hun kinderen had, maar de broodwinning ging voor. Michael werd depressief en ging met zijn ouders in therapie. Isabel was daar volgens Thomas nog te jong voor. Isabel voelde zich daardoor opnieuw buiten de deur gezet. Michael verwijt het zijn ouders dat ze net deden of ze de vlucht voor hun kinderen op touw gezet hadden, terwijl ze het voor zichzelf deden. Isabel heeft geen idealen meer omdat die haar vrijheid verstoren. Gundula concludeert dat ze nooit meer voor de vluchtweg zou kiezen, maar wel zou opkomen voor vrijheid. Tot besluit vliegert Michael veelzeggend met zijn zoontje op het strand.    

Hier de trailer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten