Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 7 november 2015

Marienborn – 25 jaar na de Muur (2014), documentaire van Sabine König


Wantrouwen aan de basis van de heilstaat

Marienborn was een belangrijke grensovergang tussen Oost en West, die vierentwintig uur verlicht was. Zowel de snelweg als de treinverbinding naar Berlijn passeerden de plaats die de sfeer ademde van de Koude Oorlog. Sabine König filmt een aantal inwoners die een belangrijke rol vervulden in de DDR. De personen worden aangesproken met Frau en Herr en zelfs met Monsieur. Nog altijd lijken in dat verlaten Marienborn de wonden open te liggen. De rustige beelden van König die afgewisseld worden met archiefbeelden, dragen bij aan dat gevoel.

De eerste persoon die we zien geeft meteen aan hoe groot de omschakeling was toen op 9 november 2014 de grens geopend werd. De schok die door het Westen heen ging, trok ook door de grensbewaker Herr Guttermann heen. Het was niet te beschrijven wat er in zijn hoofd omging toen het bericht hem bereikte dat de grens open was, zegt hij. Waartoe had hij al die jaren zijn werk verricht? Zijn inspanningen leken hem opeens zinloos en nutteloos en hij werd ook nog gezien als een vijand. In de tijd dat hij bewaker was, was hij ook lid van de Stasi, die door hem als elitetroepen beschouwd werden. Hij hield van de contact met reizigers, genoot ervan als Wessies in de bus voor hem klapten en kreeg wel eens een cognacje. Anderzijds was het werk stressvol waardoor hij soms slecht sliep en een stevig glas nodig had. Het is moeilijk voor hem om de oude periode af te sluiten. Hij heeft het idee dat hij iets beters met zijn leven had kunnen doen.

Frau Dolle werkte vroeger als ondersteuning voor de grensbewaking en zit tegenwoordig achter de counter van het museum over de hereniging, dat in het vroegere gebouw van de grenspolitie is ingericht. Ze had vroeger het idee dat ze met iets goeds bezig was. Dit was ook de idee achter het Wereldjeugdfestival waar ze in de begintijd van de DDR aan deelnam. Ze herinnert zich nog goed de eerste dag in Marienborn. Ze voelde zich opgesloten. De dorpelingen waren wantrouwig en klikken werd gestimuleerd. Op het gezoem van de snelweg na heerste er rust. De plaats was alleen voor familieleden bereikbaar met een speciale vergunning. Haar man werkte als douanier en is inmiddels nachtwaker. Ze zegt dat ze wellicht als betrouwbaar gold, want ze betaalde de wachten hun salaris. Ze had vanaf haar bureau uitzicht op het perron en wist wie er langs kwamen. Soms moest ze bonussen uitdelen aan personeel dat een vluchteling gepakt had. Men ging soms naar elkaars verjaardagen en had het goed, hoewel anderen toch nooit geheel te vertrouwen waren.

Frau Kivitt was de beheerster van klooster Mordtal dat altijd veel bedevaartsgangers trok. Zij kwam altijd uit voor haar geloof. Ze zegt dat men in het dorp wist hoe men zich moest gedragen. Men zweeg over zaken waar men het niet mee eens was. Ze had zelf een mooie tijd, waarin een familiegevoel heerste, zoals op dansavonden. Haar zoon en een vriend werden opgepakt en weggevoerd na een bezoek aan een disco, maar zei wil nog steeds niet weten wie dat verklikt kan hebben. Bezoekers vertellen haar tegenwoordig verhalen over vroeger, hetgeen hen oplucht, maar zelf heeft ze in de avond geen gesprekspartner. Daarentegen kan ze wel weer zijn wie ze is.  

Monsieur Tapsoba is vijf jaar geleden uit Burkino Faso gekomen en zoekt contact met de mensen maar die lijken zich niet erg voor anderen te interesseren, zegt hij. Hij loopt rond te midden van voormalige kazernes en vraagt zich af of men daar vrijwillig woont. Met zijn koptelefoon in zijn oren bekijkt hij de tentoonstelling over de tijd dat de grensovergang nog in gebruik was. 

Herr Skuras was verantwoordelijk voor de speurhonden in het grensgebied. Hij onderscheidt honden die gas konden ruiken en honden die lijken konden ruiken. Als politieman werd hij gewaardeerd. Hij deed gewoon mee. Hij vertelt dat men werd aangemoedigd werd om te klikken. Als hij het ergens niet mee eens was, hield hij zijn mond en deed die alleen tegen familie open. Zijn kleindochter bewondert een medaille die hij kreeg, maar zelf vindt hij het meer iets voor carnaval. Als hij oude rapporten leest voelt hij zich besodemieterd. Hij schiet een zwijn en transporteert die in een heftruck naar de plaats waar het dorpsfeest gehouden wordt, waar we alle personen aan lange tafels terugzien.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten