Zeer levendige voorstelling over een man die wij in de
spiegel zien
Na de collage voorstelling over jazzmusicus Chet Baker heeft
het muziektheatercollectief Lars Doberman onder regie van Suze Milius zijn
tanden gezet in Charles Manson (1934). Verschillende scènes uit het leven van
deze charismatische crimineel worden door Reinout Scholten van Aschat, Matthijs
van de Sande Bakhuyzen, Mattias Van de Vijver en Jip van den Dool omlijst met
stevige rockmuziek, maar daar blijft het niet bij. Vormgever Jochem van
Laarhoven loopt tussen de jongemannen rond met een camera en zoomt in en uit op
details, die op schotten worden getoond. Die schotten zelf worden, net als de
vloertegels, verrassend gebruikt waardoor de toeschouwer ogen en oren te kort
komt om het spektakel in zich op te nemen.
Nadat de jongemannen zich eerst netjes hebben aangekleed,
doen ze een groepshug om het familiegevoel te benadrukken. Tegelijk voelt de
toeschouwer dat er onheil in de lucht zit. Het nummer We are your friends tonight
zinspeelt daarop. Er is niets dreigender dan een positief geluid. De figuur
Manson wordt gekoppeld aan de naam van het collectief. Lars heeft genoeg van
school en trekt de woestijn in. Een en ander wordt fraai getoond aan de hand
van een prentenboek, voorgelezen door Reinout terwijl de andere drie aan zijn
lippen gekluisterd zitten. Maak je geen zorgen, alles komt goed. Het zijn
bezweringen die de aandacht van de toeschouwer op scherp zetten, net als de
regel van John Lennon: Stel je maar voor dat er geen hel is, boven ons alleen
maar lucht.
De aap komt uit de mouw tijdens de mooiste scène in de
voorstelling, daterend uit 1941, waarin het gezin Manson aan de huiskamertafel een
gezelschapsspel speelt totdat de feminiene zoon Charles met zijn donkere lange
haren onverstaanbare zinnen brabbelt. De andere gezinsleden proberen dat nog te
negeren, tot de vader het zat wordt en al zijn frustratie botviert op zijn
weinig mannelijke zoon. Het is daarbij erg mooi dat de harmonieuze
achtergrondmuziek verstoord wordt door een ruis en dat de moeder en de zus hun
gezichten wegdraaien. De scène eindigt ermee dat de zoon met een vork wraak
neemt op de vader, daarbij hartstochtelijk aangemoedigd door de twee anderen.
Wat is slecht? Het is een thema dat de hele voorstelling door het hoofd van de
toeschouwer blijft spoken.
Nadat Van Laarhoven een persoonlijke tekst heeft
voorgelezen over onze verhouding tot afschuwelijke beelden, zoals die ons regelmatig
via de televisie bereiken, vergrijpt Manson zich aan een vrouw in een blauwe
jurk die model staat voor Sharon Tate. Terwijl ze onder een laken is neergelegd,
spreekt ze een gedicht uit en niet veel later richt ze zich op, gelijk Jezus,
waarmee de voorstelling een religieuze dimensie krijgt. De predikende figuur
wijst ons de weg, maar wordt verdrongen door een wervelwind aan kleurige
schotten, die zeer kunstig draaien. Manson draait zelf ook door, fraai
gesymboliseerd door diens vlagvertoon in alle naaktheid. Fraai zijn de foto’s
van de slachtpartij die door een rechercheur gemaakt worden en tegelijk op de
tot rust gekeerde schotten geprojecteerd worden. Eenmaal zullen we een familie
zijn, houdt Manson vol. Liefde is ons geloof.
In de slotscène wordt hij daarover in zijn cel geïnterviewd,
waarbij de rollen wisselen als om te benadrukken dat het niet alleen om de
persoon Manson gaat, maar breder over het kwaad dat we allen in ons hebben. Als
we ons dat al niet bewust zijn, helpt Manson ons wel een handje om dat in te
zien. Als jij bang bent, zegt hij tegen de interviewer, ben ik je monster. Ik
ben slechts je spiegel. Alles is een spel. Kijk maar naar de kijkcijfers van
gewelddadige films en televisieseries waarmee mensen zich vermaken terwijl niet
veel verder weg onschuldige burgers genadeloos worden afgemaakt. De mensheid is
een groep konijnen zonder verstand. Het ongemak is van de gezichten van Lars
Doberman af te lezen. Het vormt de aanloop tot het wonderschone In my room van de Beach Boys.
Tijdens het nagesprek over deze eerste try out vertellen de
jongerenambassadeurs van de Toneelschuur dat ze weggeblazen werden door de
kracht van de voorstelling. De spelers zijn vooral benieuwd naar reacties van
jongeren omdat de gruwelen van de sekte rond Manson zich voor hun tijd hebben
afgespeeld. Een vrouw dacht naar aanleiding van de titel van het stuk dat het
net zoiets was als Festen. Verder
werd er gesproken over de manier waarop de collages aan elkaar gemonteerd zijn. Uit het
publiek klinkt de vraag of het voor jongeren niet beter is om het interview naar
voren te halen zodat ze meteen wat meer informatie over de hoofdpersoon hebben.
Volgens Reinout is dit altijd een punt van overweging in een biografische
voorstelling. Hij vindt het niet erg als men overrompeld wordt door de beelden.
Misschien is dit inderdaad wel het mooiste. Het gaat niet om
het hoofd maar om het hart, niet om het begrijpen maar om het beleven en de
leden van Lars Doberman geven daartoe alle gelegenheid in een voorstelling waar
de energie vanaf spat en de effecten, zoals die met de draaiende schotten,
duizelingwekkend zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten