Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 6 november 2015

Theaterrecensie: De familie Mansøn, Orkater, Toneelschuur, 5 november 2015


Zeer levendige voorstelling over een man die wij in de spiegel zien

Na de collage voorstelling over jazzmusicus Chet Baker heeft het muziektheatercollectief Lars Doberman onder regie van Suze Milius zijn tanden gezet in Charles Manson (1934). Verschillende scènes uit het leven van deze charismatische crimineel worden door Reinout Scholten van Aschat, Matthijs van de Sande Bakhuyzen, Mattias Van de Vijver en Jip van den Dool omlijst met stevige rockmuziek, maar daar blijft het niet bij. Vormgever Jochem van Laarhoven loopt tussen de jongemannen rond met een camera en zoomt in en uit op details, die op schotten worden getoond. Die schotten zelf worden, net als de vloertegels, verrassend gebruikt waardoor de toeschouwer ogen en oren te kort komt om het spektakel in zich op te nemen.

Nadat de jongemannen zich eerst netjes hebben aangekleed, doen ze een groepshug om het familiegevoel te benadrukken. Tegelijk voelt de toeschouwer dat er onheil in de lucht zit. Het nummer We are your friends tonight zinspeelt daarop. Er is niets dreigender dan een positief geluid. De figuur Manson wordt gekoppeld aan de naam van het collectief. Lars heeft genoeg van school en trekt de woestijn in. Een en ander wordt fraai getoond aan de hand van een prentenboek, voorgelezen door Reinout terwijl de andere drie aan zijn lippen gekluisterd zitten. Maak je geen zorgen, alles komt goed. Het zijn bezweringen die de aandacht van de toeschouwer op scherp zetten, net als de regel van John Lennon: Stel je maar voor dat er geen hel is, boven ons alleen maar lucht.

De aap komt uit de mouw tijdens de mooiste scène in de voorstelling, daterend uit 1941, waarin het gezin Manson aan de huiskamertafel een gezelschapsspel speelt totdat de feminiene zoon Charles met zijn donkere lange haren onverstaanbare zinnen brabbelt. De andere gezinsleden proberen dat nog te negeren, tot de vader het zat wordt en al zijn frustratie botviert op zijn weinig mannelijke zoon. Het is daarbij erg mooi dat de harmonieuze achtergrondmuziek verstoord wordt door een ruis en dat de moeder en de zus hun gezichten wegdraaien. De scène eindigt ermee dat de zoon met een vork wraak neemt op de vader, daarbij hartstochtelijk aangemoedigd door de twee anderen. Wat is slecht? Het is een thema dat de hele voorstelling door het hoofd van de toeschouwer blijft spoken.

Nadat Van Laarhoven een persoonlijke tekst heeft voorgelezen over onze verhouding tot afschuwelijke beelden, zoals die ons regelmatig via de televisie bereiken, vergrijpt Manson zich aan een vrouw in een blauwe jurk die model staat voor Sharon Tate. Terwijl ze onder een laken is neergelegd, spreekt ze een gedicht uit en niet veel later richt ze zich op, gelijk Jezus, waarmee de voorstelling een religieuze dimensie krijgt. De predikende figuur wijst ons de weg, maar wordt verdrongen door een wervelwind aan kleurige schotten, die zeer kunstig draaien. Manson draait zelf ook door, fraai gesymboliseerd door diens vlagvertoon in alle naaktheid. Fraai zijn de foto’s van de slachtpartij die door een rechercheur gemaakt worden en tegelijk op de tot rust gekeerde schotten geprojecteerd worden. Eenmaal zullen we een familie zijn, houdt Manson vol. Liefde is ons geloof.

In de slotscène wordt hij daarover in zijn cel geïnterviewd, waarbij de rollen wisselen als om te benadrukken dat het niet alleen om de persoon Manson gaat, maar breder over het kwaad dat we allen in ons hebben. Als we ons dat al niet bewust zijn, helpt Manson ons wel een handje om dat in te zien. Als jij bang bent, zegt hij tegen de interviewer, ben ik je monster. Ik ben slechts je spiegel. Alles is een spel. Kijk maar naar de kijkcijfers van gewelddadige films en televisieseries waarmee mensen zich vermaken terwijl niet veel verder weg onschuldige burgers genadeloos worden afgemaakt. De mensheid is een groep konijnen zonder verstand. Het ongemak is van de gezichten van Lars Doberman af te lezen. Het vormt de aanloop tot het wonderschone In my room van de Beach Boys.  

Tijdens het nagesprek over deze eerste try out vertellen de jongerenambassadeurs van de Toneelschuur dat ze weggeblazen werden door de kracht van de voorstelling. De spelers zijn vooral benieuwd naar reacties van jongeren omdat de gruwelen van de sekte rond Manson zich voor hun tijd hebben afgespeeld. Een vrouw dacht naar aanleiding van de titel van het stuk dat het net zoiets was als Festen. Verder werd er gesproken over de manier waarop de collages aan elkaar gemonteerd zijn. Uit het publiek klinkt de vraag of het voor jongeren niet beter is om het interview naar voren te halen zodat ze meteen wat meer informatie over de hoofdpersoon hebben. Volgens Reinout is dit altijd een punt van overweging in een biografische voorstelling. Hij vindt het niet erg als men overrompeld wordt door de beelden.

Misschien is dit inderdaad wel het mooiste. Het gaat niet om het hoofd maar om het hart, niet om het begrijpen maar om het beleven en de leden van Lars Doberman geven daartoe alle gelegenheid in een voorstelling waar de energie vanaf spat en de effecten, zoals die met de draaiende schotten, duizelingwekkend zijn.

Hier de site van Orkater met de trailer, waarop In my room te horen is. Alleen al de prachtig a capella ten gehore gebrachte uitvoering van dit lied verdient het om de voorstelling te gaan zien, hier nog Imagine van John Lennon.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten