Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 17 november 2015

Amos Oz over Judas en over het kwaad, Buitenhof, 15 november 2015


De goede droom is een belangrijk medicijn voor wanhopigen

De befaamde Israëlische schrijver Amos Oz is in Nederland op uitnodiging van het Nexus instituut om te spreken op de conferentie Waiting for the barbarians dat niet op een toepasselijker datum gepland had kunnen zijn en verder om te praten over zijn nieuwe roman Judas. Het bloedbad in Parijs, net een dag geleden, eist alle aandacht op. Interviewer Pieter Jan Hagens van Buitenhof wil van hem weten hoe we om dienen te gaan met terrorisme? Als er een iemand is, die ervaring heeft met dit soort is het Oz wel die in Israël aan de lopende band geconfronteerd wordt met terreur, zowel van zijn landgenoten als van de Palestijnen.

Hagens is bekend met de juist gehouden lezing voor het Nexus Instituut, waarin Oz stelde dat het hier om een strijd gaat tussen fanatici en gematigden.
Oz moet inderdaad weinig hebben van de strijd tussen de beschavingen, zoals beleden door de Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington. Hij vindt dat gematigde moslims hun stem moeten laten horen tegen het extremistisch geweld.

Hagens brengt de mening in van burgemeester Aboutaleb van Rotterdam, die vlak daarvoor in de uitzending heeft gezegd dat men de magneet functie van Islamitische Staat (IS) door geweld moet wegnemen.
Oz maakt een onderscheid tussen pacifisten en vredesactivisten. Hij ziet zichzelf in de laatste groep. Soms is geweld nodig om het ultieme kwaad uit te roeien, maar dat kan niet alles zijn. IS komt voort uit een verwonding en daarom moeten ook de ideeën die daar mee te maken hebben, bestreden worden. Humor en nieuwsgierigheid zijn betere wapens tegen fanatici, want humor relativeert en met nieuwsgierigheid verplaatst men zich in de ander en zal men die daarna niet zo snel doden.

Hagens vraagt hoe de familieleden van omgekomen Fransen hierop zullen reageren.
Oz is niet van zijn à propos gebracht. Hij zegt dat het niet genoeg is om, zoals Aboutaleb wil, een grote stok te gebruiken om het probleem uit de wereld te helpen, want het gaat om ideeën die in de hoofden van radicalen hebben postgevat, net zoals dat geldt voor leden van Hamas. Hij spreekt zijn waardering uit voor Tunesië waar de zachte krachten gewonnen hebben van de haviken. De goede droom is een belangrijk medicijn voor wanhopigen.

Hagens begint over de haat liefde verhouding van Oz tot Europa, omdat zowel joden als Arabieren daarvan het slachtoffer werden.
Oz legt uit dat de Arabieren het slachtoffer werden van het imperialisme en de joden van de stelselmatige vervolgingen, eindigend met de holocaust. Net als twee broers of een broer en een zus uit een ongelukkig gezin helpt men elkaar niet, maar ziet men de slechte ouders in elkaar. De joden zien de Arabieren als nazi’s met hoofddoeken, de Arabieren zien de joden als kolonisten. Inzicht hierin is nodig om aan de tragikomedie een eind te maken.

Hagens komt op de roman Judas waarin parallellen te vinden zijn met de geschiedenis. Oz beschrijft daarin de verhouding van de denkbeeldige Shmuel Ash tot de onverzoenlijke Ben Goerion in 1959. Oz zegt dat Judas geen manifest is maar een roman waarin hij een ander perspectief wil tonen, gefascineerd als hij is door the road not taken. Shmuel ziet niets in grenzen of naties, maar krijgt te horen waarom juist de joden hiervoor op moeten komen, vervolgd als ze door de hele geschiedenis zijn. Oz wil de lezer hiermee aan het nadenken brengen. Het is geen sociologische exercitie, maar een experiment om verschillende stemmen met elkaar te verbinden en tegenstrijdige samen te brengen. In drie maanden tijd gaat men van elkaar houden, volgens wegen waarop ook Oz de vinger niet kan leggen. 

Hagens zegt dat de jonge Shmuel of Sjmoeël, die eigenlijk uit Israël weg wil, maar dan in een zolderkamertje trekt in het huis van een oude man en zijn knappe schoondochter, bij hen aan het werk gaat en gesprekken houdt over de toekomst van zijn land, zijn tijd vooruit met zijn uitspraak dat de joden wel de kracht van het boek en het geloof kennen, maar niet kunnen omgaan met macht.
Oz bevestigt dit, tenminste vanuit de ogen van zijn tijdgenoten is Shmuel zijn tijd voorbij. Net als Anwar Sadat, die in 1977 tegen de stroom inroeide en op bezoek ging bij Begin. Zelf is Oz, hoewel hij in 1967 meevocht in de oorlog en dat weer zou doen als Israël onder de voet zou dreigen te lopen, kritisch over de nederzettingenpolitiek. Hij ziet meer in een twee staten oplossing waarin de twee partijen langzaam naar elkaar toe kunnen groeien. De werkelijkheid kan altijd tegenvallen, zoals ook al bleek na de moord op Rabin. Uiteindelijk zijn de joden beter af in Israël waar ze hun eigen taal kunnen praten. Zelf weet Oz niet of hij het overleefd had zonder Israël.

Hier een leesfragment over Judas op de site van Athenaeum Boekhandel.

P.S. In een sterk voorpagina artikel van Trouw schreef Stevo Akkerman gister onder de kop Met oorlog alleen wint niemand de strijd tegen terreur over de aanslag in Parijs en de denkbeelden van Oz, verwoord in Buitenhof. Om de radicale moslims voor ons te winnen moeten we ze uitzicht bieden op een droom. teHet zou mooi zijn als Hollande en Rutte de boodschap ook meekrijgen.  


Geen opmerkingen:

Een reactie posten