Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 24 november 2015

Erno Eskens over de Beestachtige geschiedenis van de filosofie, VPRO-Boeken, 22 november 2015


Onze onverschillige houding tegenover dieren zit diep in onze cultuur verankerd

Erno Eskens is directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte en promoveerde afgelopen september op zijn proefschrift Beestachtige geschiedenis van de filosofie, waarin hij laat zien hoe 26 eeuwen filosofie ons zelfbeeld, gerelateerd aan het dier, gevormd hebben tot wat het is.

Wim Brands noemt het een krankzinnig boek en bedoelt dat niet negatief. Hij illustreert dit aan de hand van de beteugeling van de dierlijkheid in de mens door het aanleggen van keurige tuinen in de Renaissance en het insnoeren van het vrouwelijk lichaam in een korset. (Wat mij betreft past ook de tendens om zich van lichaamsbeharing te ontdoen in deze ontwikkeling.)
Eskens vertelt over de rechte lijnen die opkwamen in de vormgeving van tuinen. Zichtlijnen en hokjesgeest bepaalden het openbare leven. Het korset was eerst van gietijzer en woog 35 kilo. Alles was erop gericht om de natuur te bedwingen, meester over te worden over de eigen natuur. Geleerde vrouwen schreven daar boeken over. Hoewel die niet met name genoemd worden denk ik meteen aan feministes van het eerste uur zoals Mary Wollstonecraft en aan Belle van Zuylen als het over het Nederlandse taalgebied gaat. 

Brands wil wel eens weten waarom mensen zo weinig oog hadden voor dieren.
Eskens zegt dat de mens zich door zijn denkvermogen steeds minder als dier zag en daarom draaide hij dat om tot de mens als een denkend dier.

Brands haalt er een actueel bericht bij over het feit dat het eten van vlees slecht is.
Eskens, die zelf vegetariër is, zegt dat deze informatie moet worden opgeteld bij de informatie die al voorhanden is, zoals de grote uitstoot van CO2 door de bio industrie. Hijzelf kwam uit een gezin van vleeseters, viste dagelijks, maar besefte later dat het niet normaal is om het haakje diep uit de ingewanden van een baars te halen. Zijn inspiratie voor het boek Beestachtige geschiedenis van de filosofie deed hij op na een interview met filosoof Peter Singer, die het standaardwerk voor dierenactivisten, getiteld Animal liberation, schreef. Hij verwierp daarin discriminatie naar soort.

Brands wil wel eens de mening horen van een van de vele filosofen die Eskens in zijn boek vermeldt en noemt zelf Plato al.
Eskens wijst op de voorkant van zijn boek waarop een zwart paard, een wit paard en een wagenmenner staan afgebeeld, die respectievelijk voor de driften, de deugden en het intellect staan. Het dierlijke werd door Plato laag en het verstand hoog ingeschat en later werd dat alleen maar sterker in de christelijke cultuur die het lichaam als zondig zag. Dieren werden gezien als zielloos. Zelfs Franciscus van Assisi vond dat de dieren onderaan de schepping stonden. Descartes ging er van uit dat dieren geen pijn konden lijden, maar de ervaring was anders. Mensen konden duidelijk zien dat het dier wel leed en daardoor kreeg Descartes geen poot aan de grond.   

Brands heeft een Frans filosoof in zijn hoofd die juist heel gevoelvol over dieren sprak.
Eskens noemt de naam, die ik niet zo snel kan terugvinden, maar de onbekende schreef in 1803 een boek waarin hij stelde dat dieren heel wat zuiverder en eloquenter waren dan de mens. Hij kreeg daar echter nauwelijks een reactie op. Eskens noemt niet de visie van Singer radicaal, maar die van ons, die huisdieren vertroetelen en andere dieren aan hun lot overlaten in de bio-industrie. Onze onverschillige houding zit diep in onze cultuur verankerd. We praten niet over de wandaden die met dieren begaan worden, maar steken onze koppen in het zand. Volgens Eskens moeten dierenrechten in wetten worden vastgelegd. Hij vindt Steven Wise als de meest inspirerende persoon op dit moment, een Amerikaanse jurist die met een proces tegen het opsluiten van apen een omslag in het denken over dieren wil veroorzaken. En dan heeft hij Matthieu Ricard nog niet eens genoemd.

Hier op vimeo de promotie van Eskens op dit onderwerp, hier een interview met Peter Singer door Joël de Ceulaer.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten