Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 3 november 2015

Judith Herzberg over Leven? Of Theater?, VPRO-Boeken, 1 november 2015


Schilderijen als een film van een traumatisch leven

Judith Herzberg is in de studio om te spreken over de door haar bewerkte nieuwe editie van Leven? of Theater? van Charlotte Salomon (Berlijn 1917 – Auschwitz 1943). Ze ontdekte haar door haar schilderijen en heeft haar werk nu uitgegeven als graphic novel.
Op de vraag van Wim Brands wie Charlotte Salomon was, barst Herzberg los en heeft eigenlijk geen vraag meer nodig.

Salomon kende een gelukkige jeugd in Berlijn tot haar moeder op haar negende overleed. Pas later hoorde Charlotte dat het zelfmoord was geweest. Vanwege de opkomst van de nazi’s brak ze haar studie aan de kunstacademie af en vluchtte naar haar grootouders in Zuid Frankrijk. Het was de bedoeling dat ze naar de Verenigde Staten zou gaan maar zover kwam het niet. De nazi’s strekten hun tentakels tot Zuid Frankrijk uit. Haar grootmoeder pleegde zelfmoord. Haar wanhoop zette ze om door gouaches te schilderen, ook over de mensen uit haar omgeving, zoals haar stiefmoeder Paula Lindberg en zangpedagoog Alfred Wolfsohn, die voor de oorlog een verhouding met elkaar hadden. Ze gaf de bestaande personen bijnamen. Het werk vormde voor haar een uitlaatklep om niet gek te worden. Door het schilderen van meer dan duizend gouaches vocht ze op meerdere fronten tegelijk en probeerde ze in leven en levendig te blijven, zoals Herzberg dat heel mooi uitdrukt.

Brands komt er tussen met de opmerking dat Salomon haar werk Ein Singespiel noemde.
Herzberg vertelt dat alle gouaches in Amsterdam terecht kwamen nadat haar vader en haar stiefmoeder daar waren neergestreken. Ze stuurden een brief naar Charlotte die bij haar grootvader woonde. Charlotte gaf de brief in haar eigen woorden weer en ging daarbij diep in op de karakters, die ze ook op de hak nam. Zo bewonderde ze Wolfsohn zeer, maar vertelde ook vreselijke dingen over hem.

Brands herinnert eraan dat Herzberg al in 1966 in Hollands Maandblad over Salomon schreef.
Herzberg vertelt dat ze gefascineerd werd door de afbeeldingen die in kasten in het Stedelijk Museum lagen opgeslagen. Echter zonder dat er een touw aan vast te knopen was. Als een kaartspel dat helemaal door elkaar zit. Samen met curator Ad Peters spreidde ze alle gouaches in een nacht uit op de trappen van het Stedelijk in een poging de volgorde te ontdekken.

Brands vraagt welke indruk het werk op haar maakte.
Herzberg zegt dat ze overweldigd werd door zo’n kostbaar document humain. Het is niet alleen een fascinerend verhaal maar ook nog eens prachtig geschilderd.

Brands begint over het filmscript dat over haar werk geschreven is, waarin het laatste beeld van de veewagen is, waarmee Salomon in 1942 naar Auschwitz werd afgevoerd.
Volgens Herzberg doet dit einde onrecht aan de persoon Charlotte Salomon. De gruwelen van de nazi’s zijn niet alleen niet te filmen, maar men had ook nog eens ongelijk door Salomon als een joodse vrouw af te schilderen, want ze was allereerst een kunstenares en alleen door de nazi’s tot en op haar joodse achtergrond veroordeeld.

Hier de hoofdpersonen uit het werk op de site van het Joods Historisch Museum.   


Geen opmerkingen:

Een reactie posten