Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 19 september 2015

Recensie: De goede dood (2015), Seneca


Boeiende gedachten over leven en dood van een hoogstaand Romeins senator

Vincent Hunink vertaalde verschillende beknopte werken over Seneca, te beginnen met De lengte van het leven uit 2012. Inmiddels is hij toegekomen aan de dood. Seneca, die leefde van 4 voor tot 65 na Christus, schreef daar ook het nodige over aan zijn vriend Lucilius. Volgens Hunink zijn diens brieven mini-essays, waarin hij onder andere stelt dat men evenwicht vindt door het leven niet teveel lief te hebben of te haten. Met zijn ideeën over euthanasie is hij zijn tijd ver vooruit. Wellicht dat hij zoveel aandacht besteedt aan dit onderwerp dat in onze tijd veel minder controversieel is of aan het worden is.

Het zijn vooral de onderwerpen die hij daarvòòr aansnijdt, die veel zeggingskracht hebben.
Bijvoorbeeld over het afnemen van de behoeften naarmate men ouder wordt, iets dat volgens maakt dat oude mensen wellicht in deze maatschappij niet meer zoveel waard gevonden worden. Of over het stilstaan bij de dood. Seneca noemt een bestuurder die elke avond zijn eigen uitvaart hield. Door aandacht voor onze sterfelijkheid kunnen we alle problemen in het leven de baas. Dood en leven hebben dus zeer direct met elkaar te maken, grijpen ineen. Net als Epicurus vindt Seneca het belangrijk om te oefenen voor de dood.

Door zijn eigen astmatische gesteldheid weet hij van de laatste adem. De doktoren noemen zijn kwaal dan ook een oefening in sterven. Hij licht Lucilius in over zijn bevindingen:

Dood is: niet zijn, en wat dat inhoudt weet ik al. Na mij komt hetzelfde als voor mij. Als daar iets kwellends aan is, moet dat er ook geweest zijn voordat wij het daglicht zagen. Maar toen hebben wij totaal geen narigheid ervaren. Ik vraag je: als iemand zegt dat een lamp slechter af is wanneer hij is gedoofd dan voordat hij werd aangestoken, vindt je dat dan niet oliedom? Ook wij worden ontstoken en gedoofd; in de tussentijd ervaren we wat, maar aan beide uiteinden heerst diepe rust.

Hoewel het niet de bedoeling is dat men zich uit het leven laat gooien of er zomaar uit te stappen, is het ook dom om te leven met veel pijn. Vandaar zijn beschouwingen over euthanasie. De goorste dood is beter dan de chicste slavernij. Leven zonder de moed om te sterven is al slavernij. Aldus enkele puntige statements. Doodgaan is zoals uit het eerdere citaat al bleek, weinig meer dan een jas uit doen en het min of meer opgebruikte lichaam achterlaten en de hemel in te gaan.

Dit sterfelijk bestaan waarin we zitten is een voorspel op een beter, langer leven. Zoiets als de moederschoot, die ons negen maanden vasthoudt en voorbereidt, niet voor zichzelf maar voor de plaats waar we eruit moeten zodra we zelf in staat zijn te ademen en het buiten vol te houden. Precies zo vergaat het ons in heel de periode van de vroege jeugd tot ouderdom: we groeien toe naar een nieuwe geboorte. Een ander gebied staat ons te wachten, een andere situatie. De hemel verdragen, dat kunnen wij nu nog alleen op afstand.’

In een appendix gaat Hunink in op het einde van Seneca, die in Cordoba werd geboren, naar Rome werd geroepen en als adviseur van keizer Nero zijn leven in een slangenkuil sleet. Hij baseert zich op Tacitus die, waarheidsgetrouw of niet, een eerbetoon brengt aan de vroegere senator die door Nero na beschuldiging van een complot een zelf gekozen dood wordt gegund. Hetgeen nog niet gemakkelijk was als Seneca zelf in zijn brieven beweerde.

Hier mijn bespreking van De lengte van het leven.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten