Hagar Peeters over Malva, VPRO Boeken, 27 september 2015

Sociaal bewogen dichter laat gehandicapte dochter links liggen

Dichteres Hagar Peeters schreef een debuutroman over Malva, de dochter van de Chileense dichter Pablo Neruda en diens vrouw Maruca ofwel Marietje aangezien zij van Nederlandse afkomst was. Maruca en de tweejarige Malva werden door Neruda naar Nederland verbannen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Malva, die geboren was met een waterhoofd, opgenomen door een pleeggezin in Gouda waar ze op achtjarige leeftijd overleed. Peeters sprak met de pleegbroer die zich weinig meer herinnerde van het gehandicapte meisje, dat niet kon praten, maar wel dat ze in de bolderkar meeging naar de Reeuwijkse plassen waar zijn vader haar in het water wiegde. 

Wim Brands wil weten hoe Neruda en Marietje elkaar ontmoetten.

Peeters vertelt dat Neruda consul was in het huidige Indonesië en dat Marietje daar was vanwege het VOC verleden van haar familie. Ze was ongeveer dertig jaar toen ze met de latere sociaal bewogen dichter trouwde en een kind kreeg met een waterhoofd, waarschijnlijk veroorzaakt door een hersenbloeding door de moeilijke bevalling, een afwijking de in die tijd nog niet behandeld kon worden. Aan de vooravond van de Spaanse burgeroorlog stuurde Neruda vrouw en kind vanuit Madrid, waar ze inmiddels woonden, naar Nederland.

Brands vertelt over foto’s die van het gezin gevonden zijn, een uitspraak die door Peeters gecorrigeerd wordt. De foto’s zijn van de pleegbroer en zij mocht ze gebruiken om er een trailer mee te maken. Ook haar vader Herman Vuijsje is hierop te zien die ook op de begrafenis van Neruda was en daarover een reportage maakte. Op de foto’s van Malva lijkt het met het waterhoofd nogal mee te vallen, maar volgens Neruda was zij een monster, waar hij niets mee te maken wilde hebben. Hij scheidde in het geheim van zijn vrouw, ook omdat hij al een ander liefje had en reageerde zelfs niet op een telegram waarin Maruca heel voorzichtig kennis gaf van de dood van Malva, omdat ze in het openbaar niet bestond.

Brands begint over de verwevenheid van de geschiedenis van Malva en haar eigen geschiedenis. Ook zij werd lang genegeerd door haar vader die aan de andere kant van de wereld reportages maakte.

Peeters vertelt dat het onderwerp haar in de schoot geworpen werd toen ze de dagboeken van haar vader las. Op het moment van haar geboorte was hij in de streek in Chili waar Neruda was opgegroeid. Later werd het graf van Malva in Gouda ontdekt. Dat kreeg weinig media aandacht. Het verwonderde haar dat Neruda, begaan met onderdrukten als hij was, geen compassie met zijn dochter kon opbrengen. Haar schrijversinstinct werd daardoor geprikkeld.

Brands vraagt wat Peeters ontdekt heeft door het schrijven en het antwoord kan niet anders zijn dan heel veel. Peeters denkt dat Neruda zo in beslag werd genomen door de politieke omstandigheden in Spanje en later in Chili dat hij zijn persoonlijke relaties vergat.

Brands merkt heel terecht op dat dit de vriendelijke versie moet zijn.

Peeters houdt vol dat Neruda vreselijke dingen meemaakte en dat ze zijn gevoeligheid begrijpt voor alles wat niet in zijn straatje paste.

Brands hoort daarin ook onbegrip.  

Peeters geeft toe dat ze niet begrijpt waarom Neruda zijn vrouw die in armoede in Den Haag de oorlog doorbracht en daar tenslotte aan kanker stierf, niet naar Chili terughaalde. Ze noemt dat egoïstisch van hem.

Brands legt een relatie met de vader van Peeters die haar ook negeerde. Hij vraagt hoe de kennismaking met haar vader was maar zegt erbij dat Peeters daarop geen antwoord hoeft te geven.

Dat doet ze dan ook niet, al zegt ze wel dat ze verbaasd was over zijn antwoord op haar vraag waarom hij haar nooit noemde. Dichters zijn de meest tolerante mensen die er zijn, verklaart Peeters. Ze proberen zich altijd in de ander te verplaatsen.

Hier de site van de uitgever van Malva met daarop de trailer met foto’s van het gezin van Neruda, Maruca en Malva.