Jesse Klaver over economisme, Buitenhof, 13 september 2015

De nieuwe fractieleider van Groen Links, Jesse Klaver (1986), neemt het in Buitenhof op tegen hoogleraar economie Bas Jacobs (1973). Beide heren schreven onlangs een boek. Klaver publiceerde De mythe van het economisme, Jacobs De prijs van gelijkheid. Marcia Luyten tracht meer duidelijkheid te krijgen over het begrip economisme.

Zij vraagt aan Klaver of de zojuist gekozen Jeremy Corbyn als partijleider van Labour een voorbeeld voor hem is.

Dat is Corbyn niet direct, zegt Klaver, maar hij is wel een symbool van het falen van de door Blair ingezette derde weg (zie link onderaan het artikel).

Jacobs vindt het verrassend dat Corbyn gekozen is, maar ziet het als een teken dat de sociaaldemocratie geen aansprekend verhaal meer heeft.

Dan de hamvraag: wat is economisme?

Klaver kwam tot die term toen hij zich afvroeg waarom er zo weinig in de maatschappij verandert. Dat komt omdat iedereen hetzelfde wil: groei, meer markt en minder overheid. Hierdoor is de moraal verdwenen.

Jacobs vindt economisme een containerbegrip waar hij niet zo veel mee kan. Het duidt op kritiek op het neoliberale model, op de marktideologie. Het dient wel om het maatschappelijke debat te verbreden, dat tegenwoordig alleen nog over cijfers gaat. Het is goed als politici zeggen waar ze staan en niet alleen technocratisch bezig zijn. Als leerling van Arnold Heertje zegt Jacobs dat ook het welzijn moet worden meegenomen in de politieke debatten.

Luyten wil weten wat Klaver het meest stoort in de huidige maatschappij.

Dat is de toetsbenadering in het onderwijs, die perverse gevolgen heeft omdat de brede ontwikkeling daarmee uit het oog verloren wordt, maar ook de bureaucratie in de zorg.

Luyten begint over de milieubelasting die Groen Links wil invoeren. Of dat verstandig is.

Jacobs ziet liever optreden in Europees verband. Hij vindt het naïef om zoiets unilateraal te doen, maar Klaver gelooft in een voortrekkersrol. Hij geeft als voorbeeld Duitsland dat zelf eigen stroom ging opwekken, waarmee het percentage duurzame energie sterk omhoog ging. Sluiting van kolencentrales in Nederland zou al een flinke CO2 besparing opleveren.

Luyten wijst op het boek van Jacobs waarin die meer economische analyses bepleit, waardoor de overheid zich veel geld kan besparen, zoals op het gebied van de hypotheekrenteafrek en de pensioenopbouw. 

Klaver vindt dat politiek meer is dan efficiency. Nederland is geen BV. Hij wil de ongelijkheid terugdringen en veel meer doen voor het klimaat.

Jacobs erkent dat klimaat en rechtssystemen immateriële baten zijn maar wil wel rationele besluiten nemen. Hij vindt dat Klaver doelen en middelen door elkaar haalt.

Klaver wil niet terug naar een staatsgeleide economie, maar de balans herstellen tussen het publieke en het private. De zogenaamde neutrale rationele afweging bevat een ideologische boodschap.

Luyten komt op de verhoging van het minimumloon, die in Duitsland voor meer banen gezorgd heeft.

Jacobs vindt het effect controversieel. Hij denkt dat lagere belastingen beter werken om de positie van de lager betaalden te verbeteren.

Klaver is ook een voorstander van een negatieve inkomstenbelasting, maar wil tevens dat mensen aan de onderkant meer krijgen dan het kabinet hen toebedeelt.   

Hier een achtergrondartikel in De Groene Amsterdammer uit 2014 over de derde weg.