Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 22 september 2015

Paul Verhaeghe over Autoriteit, VPRO Boeken, 20 september 2015


Boeiende denkstof over autoriteit aangereikt door een psychoanalyticus

De Vlaamse klinisch psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe was eerder bij Wim Brands om te praten over zijn boek Identiteit en wil inmiddels een nieuwe invulling geven aan het aloude begrip autoriteit.

Brands, die voor de gelegenheid naar de kapper is geweest, maakt om te beginnen een grapje. Omdat Verhaeghe te ver van de microfoon zit, draagt hij hem op om, als ware hij een autoriteit, dichterbij te komen, maar verder verloopt het gesprek in een serieuze sfeer.

Eerst gaat het over de tijd van alles moet kunnen. Verhaeghe kon zich niet herkennen in de oplossing om de klassieke autoriteit te herstellen. Hij is zelf geboren in 1955 en met straffe hand opgevoed. Op het internaat waar hij verbleef studeerde men vijf uur en twintig minuten naast de lessen. De absoluutheid van de autoriteit werd niet ter discussie gesteld. Men onderwierp zich vrijwillig, tot in de jaren zestig het paternalistisch wereldbeeld onderuit gehaald werd. Studenten weigerden absentie briefjes in te vullen en liepen weg. De macht riep een tegenmacht op.

Brands wil naar de gezagscrisis in de Nederlandse situatie, bijvoorbeeld in het onderwijs.
Verhaeghe stelt dat er sprake is van een gezagsvacuüm waarin de leerkracht met zijn handen op zijn rug lesgeeft. Een vervelende opmerking kan hem of haar in conflict met de ouders brengen en tot een rechtszaak leiden, zoals in het recente verleden gebeurd is.

Brands noemt een geval waarbij de leerkracht door een moeder in elkaar geslagen werd.
Verhaeghe vindt het geval extreem maar wel helder. Hij stelt dat we autoriteit verlenen. Als dat niet gebeurt staat men alleen en krijgen we incidenten zoals door Brands geschetst. De leerkracht wordt vervolgens ook nog beschuldigd dat hij geen autoriteit heeft.

Brands wil weten hoe dat zo gekomen is.
Verhaeghe komt niet veel verder dan dat het geloof in waarden en normen verloren is gegaan.
Het geloof en het patriarchaat is verdampt. De sociale mobiliteit heeft het proces versneld. Als autoriteit wegvalt komt macht tevoorschijn, die altijd veel minder prettig is. Conducteurs en verkeersregelaars voelen aan de lijve hoe het recht van de sterkste werkt.

Brands wil weten welke mogelijkheden Verhaeghe ziet om autoriteit opnieuw vorm te geven.
Verhaeghe denkt aan organisaties als Buurtzorg die plat georganiseerd zijn en weinig bureaucratie kennen. Het werkt goedkoper en zowel cliënten als medewerkers zijn tevredener. Het veronderstelt wel dat men de gezagsdrager van onderop vertrouwen geeft. Dat dit ook gevaarlijk kan zijn, toont Verhaeghe aan de hand van een voorbeeld uit het Duitse leger dat zelf mocht bepalen hoe ze een opdracht uitvoerden.

Brands wil nog eens terug naar het onderwijs.
Verhaeghe geeft toe dat kinderen niet zelf kunnen beslissen en vindt dat de ouders in hun plaats autoriteit dienen te verlenen. Als dit niet gebeurt, dan zal er een tweedeling in het onderwijs komen, waarbij er scholen ontstaan voor de elite waarin geleerd wordt en andere scholen waar slecht onderwijs wordt gegeven omdat de autoriteit ontbreekt.

De analyse van Verhaeghe roept de nodige vragen op over het belang van vertrouwen in de maatschappij dat door de overheid is weggenomen en de noodzaak van leerkrachten om zich beter te beschermen tegen nijdige ouders. Los daarvan is de meer gedecentraliseerde samenleving natuurlijk veel leefbaarder.

Hier de uitzending over het boek Identiteit, net drie jaar geleden.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten