Banana pancakes and the children of sticky rice (2015), documentaire van Daan Veldhuizen

Scherpe blik op de waarde van onze materialistische cultuur

Achter de poëtische titel Banana pancakes and the children of sticky rice gaat een harde botsing der culturen schuil, die door Daan Veldhuizen op bijna achteloze manier in beeld wordt gebracht. Hierdoor wordt echter wel duidelijk hoe wreed het Westen ingrijpt in de leefwijze van andere volkeren, zoals in dit geval het Laotiaanse. Het doet de vraag rijzen wat de waarde is van onze materialistische cultuur en de voordelen die het gemak ons gebracht heeft. In hoeverre is die ons opgedrongen?

Veldhuizen begint heel verrassend met een uitstapje dat Shai en Khao, twee jonge mannen uit het dorp Muang Ngoi, maken. Ze gaan vissen bij de rivier en roosteren hun vangst. Ondertussen vertellen ze over hun leven. Shai heeft gestudeerd in de stad en is weer terug in het dorp, Khao is boer, getrouwd en woont in familieverband, omdat zijn ouders in een fabriek werken. De jongens waren vroeger dik bevriend, maar hun verschillende levenswegen hebben voor een verwijdering gezorgd. Khao zegt dat Shai in de stad veranderd is. Shai eet mee met de familie van Khao en wil ook wel een zoon. Khao op zijn beurt wil een groter huis voor zijn gezin om zijn zoon een goede tijd geven, die hij zelf nooit heeft gehad. Daarna wil hij meer van de wereld zien, vooral van steden.

Tijdens een dorpsvergadering wordt de Nederlandse filmploeg aan de dorpelingen voorgesteld. Ze gaan een portret maken van het dorp. Het is belangrijk dat iedereen meewerkt want dat kan toeristen aantrekken en geld in het laatje brengen. Veldhuizen filmt het plaatselijke klooster en het ophalen van gaven door de monniken, de weverij en de rijstvelden. Khao staat erbij en is trots op zijn onbespoten akkers. Shai heeft een winkeltje geopend tegenover een restaurantje waar men zich kan laten masseren of zich inschrijven voor berg- of riviertochten. Vanwege het regenseizoen is het nog rustig.

Na de festiviteiten die het regenseizoen afsluiten en waarbij men een brandende krans de rivier laat afdrijven die alle tegenspoed meeneemt, komen de backpackers per boot aan. Een Franse vrouw bekijkt het procedé waarmee whisky gemaakt wordt, anderen onderhandelen over de prijs van een onderkomen, velen kruipen in hangmatten en bezien de activiteiten van de dorpelingen. Een Nederlands meisje vraagt zich af of de dorpelingen stress kennen en zegt tegen haar vriendin dat ze hier nooit zou kunnen wonen omdat ze elke dag een douche wil. De Franse vrouw mijmert erover dat het jammer zou zijn als er nog veel toeristen zouden komen, want dat zou de paradijselijke rust verstoren.

In de tussentijd wordt elektriciteit in het dorp aangelegd die zorgt voor ventilatoren, een televisie in huis en een elektrische schaafmachine. Zelfs de jonge monniken kijken op een smartphone. Er wordt ook een groot muziekfeest georganiseerd waarbij heel wat bier gedronken wordt. Een toerist vertelt tegen Shai dat hij niet zo van die drukte houdt en liever de wildernis in gaat. Shai zegt dat hij wel een gids kan vinden die mee wil gaan op expeditie. Zijn oude vriend Khao is daarvoor wel te polsen. Hij verdient wat bij en het is een leuke afwisseling met het boerenbestaan. Een andere keer gaat hij mee op kajaktocht.

Shai heeft veel aan zijn hoofd, zegt hij. Hij heeft ook last van buikpijn omdat hij veel drinkt. Hij verlangt naar een leven met minder concurrentie. Het geld heeft iedereen veranderd, zegt hij. Hij wil het liefst een vrouw uit een andere cultuur en probeert via de computer contacten te leggen. Het liefst wil hij naar het buitenland. Als de backpackers weer vertrekken, gaat hij met hen mee, zo meende ik te zien.

Hier de trailer.