Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 27 september 2015

Filmrecensie: Borgman (2013), Alex van Warmerdam




Gekte en gevoel nog niet in balans in film over gifmenger

Een nieuwe Alex van Warmerdam wekt meteen de belangstelling. Ondanks de vaak absurde toon van zijn films - zoals in Abel (1986), De Noordelingen (1992), De jurk (1996), Ober (2006) en De laatste dagen van Emma Blank (2009) die om de zoveel tijd met enige regelmaat tot ons kwamen - is het altijd weer een verrassing om te zien hoe Van Warmerdam zijn filmcarrière als filmregisseur vervolgt en welke rol hij dit keer zelf speelt.  

De opening van Borgman is verrassend. Een drietal dorpse figuren, waaronder een jager, een smid de pastoor (een kleine rolletje van Pierre Bokma) onderneemt een tocht naar het bos om daar de Catweazle achtige zwerver Borgman (Jan Bijvoet) die onder de grond verblijft uit te roken. De smid prikt daarbij met een speer precies in het kartonnetje eieren dat Borgman op het aanrecht heeft staan. Hij ontsnapt via een achteruitgang en waarschuwt op zijn vlucht zijn maten die zich ook in holen schuilhouden.

Ook het vervolg mag er zijn. De langharige bebaarde Borgman loopt naar een villawijk en belt heel onschuldig aan bij bewoners met de vraag of hij een bad mag nemen, hetgeen natuurlijk niet snel wordt toegestaan.

Hij dringt aan bij het gezin van Richard en Marina van Schendel, weet een voet tussen de deur te krijgen doordat hij tegen Richard zegt dat hij Marina kent, dat zij hem ooit drie maanden lang verpleegde. Hij wekt daarmee de afgunst van Richard op, die in zijn drift Borgman finaal in elkaar slaat, waarmee hij precies het tegenovergestelde bereikt van wat hij zelf wil verijdelen, namelijk zijn vrouw voor zich te winnen en Borgman uit hun geheugen te wissen.

Met de nodige suspense, die doet denken aan Roman Polanski, dringt Borgman zich in in het gezin met drie kinderen die begeleid worden door de knappe Deense au-pair Stine. Hij vertelt aan dochter Isolde, die hem toevallig in bad ziet zitten, het lugubere verhaal over een wit meisje dat ging hemelen, maar krijgt haar daarmee wel op zijn hand. Inmiddels ziet Marina (een fraaie rol van Hadewych Minis) grote hazewindhonden door de kamer ziet lopen waar Richard slapend voor de televisie zit.

en zij daalden neer op aarde om hun gelederen te versterken’. Dit motto van de film komt uit het apocrieve bijbelboek van de Makkabeeën, waarin Judas Makkabeüs het opneemt tegen satanische machten. Marina voorvoelt al de duisternis die om haar heen hangt en die ze onmogelijk kan beheersen. Ze geeft eerst nog de schuld aan Stine die niet goed op de kinderen past of Isolde die haar speelgoedbeer vult met zand.

Als Borgman zich eenmaal tot tuinman heeft opgewerkt, namelijk door de vorige tuinman te vergiftigen, breidt hij zijn werkzaamheden uit tot de rest van de familie. Personen die hem in de weg staan werkt hij met zijn compagnons, die hij inschakelt bij een rigoureuze verbouwing van de tuin, weg. Iedere onwelgevallige, te beginnen met de tuinman, wordt met het hoofd in cement gezet en daarna afgezonken in een vijver.
 
De psychologie wijkt en de film gaat, zoals we van Van Warmerdam kennen, steeds meer over de top. De ontsporing begint al met de moord van Isolde op een van niets wetende man die solliciteerde naar de baan van tuinman en werd uitgeschakeld voor hij de poort van de villa kon bereiken. De niets ontziende Ludwig, die de operatie(s) voor zijn rekening neemt, wordt gespeeld door Alex van Warmerdam.

Ik moest behalve aan films van Polanski ook denken aan de film Eddy en Coby van Jeroen Annokkee uit dezelfde periode, waarin de welgestelde villabewoonster Coby een verhouding krijgt met een knappe sportinstructeur. Ook bij Annokkee zijn het lagere driften die overheersen. Zijn wij Nederlanders niet in staat om ons te verheffen tot iets dat hoger reikt? Wie het weet mag het zeggen. Ik kijk alweer uit naar de nieuwe film Schneider vs. Bax van Alex van Warmerdam, want ooit moet hij de juiste balans tussen gekte en gevoel vinden.  

Hier de trailer, die begint met de moord op een de niets vermoedende en reeds gewonde sollicitant tuinman door Isolde, hier mijn bespreking van Eddy en Coby.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten