Eerste kwartaalbericht Allerhande maar vooral literatuur 2017

De toekomst wordt niet bepaald door autocratische leiders

Wat moeten we zeggen van de wereld in 2017, waarin Trump aan de touwtjes trekt en daarbij wordt bijgestaan door Poetin en Erdogan? Om nog maar niet te spreken van de verrechtsing van Nederland. In ieder geval dat de vooruitzicht op vrede een heel eind verder weg is dan we eerder konden denken. Vredesgezindheid is een eerste vereiste om de probleem rond de klimaatsverandering aan te pakken. De gevolgen daarvan zien we vandaag de dag in angstaanjagende vorm in het noordoosten van Afrika. Samenwerking tussen landen is nodig om de vluchtelingenstromen, die daar het gevolg van zijn, te begeleiden. De deal die de Europese Unie vorig jaar met Turkije afsloot was in dit verband de slecht denkbaarste die er was en maakte Europa ook nog eens monddood toen Erdogan zich ontpopte als een tiran. Het zou een mooi gebaar geweest zijn als Europa - of anders Nederland op eigen houtje – de vluchtelingen die in de sneeuw vastzaten in Griekenland met een vliegtuig had opgehaald en in azc’s had ondergebracht, dat toch leeg staan. Hetzelfde kan men natuurlijk nog steeds doen met al die uitgeputte mensen die vanuit Libië de oversteek naar Italië gewaagd hebben. Menslievendheid wordt straks weer uitbetaald, moet men maar denken. Het verschaft in ieder geval goodwill bij Afrikanen die zich afvragen waarom Europa zich heeft teruggetrokken achter dikke muren en alleen de eigen bevolking bevoordeelt. Het is nauwelijks voor te stellen dat die zoveel onvrede heeft. Het moet al zijn dat de materiële consumptie toch niet het geluk gebracht waarmee men hoopten. Teruggetrokken met een zak chips achter het televisiescherm knaagt er onvrede. In een tijd van globalisering ziet men de wereld veranderen en staat men zelf aan de zijlijn.

Het zou de huidige Europese leiders er veel aan gelegen moeten liggen de stuurloze bevolking perspectief te bieden en daarmee te voorkomen dat ze in handen valt van lieden die uit zijn op verdeeldheid met oorlog als gevolg. Inmiddels weten we maar al te goed hoeveel ellende dat oplevert. Erdogan is een recent voorbeeld van het gemak waarmee het proces van verdeel en heers politiek in werking kan worden gezet. Acties tegen kranten en politieke tegenstanders worden, net als in Rusland onder Poetin, ingezet om het verzet te breken. Redelijk denkende mensen staan toe te kijken hoe iemand de macht naar zich toetrekt. Het is te hopen dat zijn grootspraak hem spoedig ten valt brengt en dat journalisten en bloggers weer hun werk kunnen doen. In het algemeen is het van groot belang dat men zich goed kan informeren over de toestand in de wereld. Ook de toenemende commercialisering zet de bijl aan de wortels van de nieuwsvoorziening. Een parlementslid van de Italiaanse Vijfsterrenbeweging merkte in de documentaire Tutti a casa van Lise Birk Pedersen op, dat de meeste Italianen door twintig jaar commerciële televisie zo gehersenspoeld zijn men niet eens meer weet dat er andere mogelijkheden bestaan om het leven vorm te geven. De vrijheid in het westen is nog steeds de keuze is tussen Pepsi of Coca Cola.

De literatuur, het theater en de kunst in het algemeen spelen een belangrijke rol om het bewustzijn te vergroten en kunnen daarmee iets van de vrijheid laten zien die wij met zijn allen ook kunnen beleven. Recent werd dit nog eens op flamboyante wijze verwoord in de kloeke roman In de wereld die Robert Anker op de grens van leven en dood nog voor ons  achterliet, in Driekoningenavond van De Theatertroep die een klucht van Shakespeare op onnavolgbare wijze bewerkte of in Home van Conny Janssen danst die vormen zocht voor thuiskomen.

Het is een op zich een bevrijdende gedachte dat met duurzame energie de wereld een heel andere aanschijn kunnen geven. Dat is geen toekomstmuziek. Velen zijn hard aan het werk om gratis energie mogelijk te maken. Dit kan de basis zijn voor voedselproductie in droge gebieden, waardoor mensen ook niet meer hoeven te vluchten. Het zou mooi zijn als kinderen van nu straks in een wereld leven waarin ze vrijheid zullen kennen en het geluk met alle andere wereldburgers kunnen delen. Dat geeft een heel ander beeld van de toekomst dan de geromantiseerde wereld en de kille politiestaat die we dagelijks naast elkaar op de televisie zien. Wat in de jaren vijftig bedacht was als instrument was om de mensen beter te informeren, is, net als met het internet gebeurt, in handen is gevallen van lieden die er op uit zijn zichzelf te verrijken. De onwil van het volk om zich te laten slachten door de politieke elite, die onder een hoedje speelt met dergelijke lieden, dient serieus genomen te worden om een nieuwe stap in onze ontwikkeling te zetten. In mijn artikel Het volk verdient een nieuwe politiek ging ik daar al op in. Laten we hopen dat de politici die, zoals Zizek stelde in zijn lezing over zijn nieuwe boek The courage of the hopelessness, zich gecompromitteerd hebben aan het grootkapitaal, nieuwe wegen inslaan om een negatieve ontwikkeling af te wenden en daarmee zicht geven op een wereld die niet door autocraten maar door de mensen zelf bepaald wordt.

Hier mijn bespreking van Tutti a casa, hier mijn bespreking van Het volk verdient een nieuwe politiek, hier mijn verslag van de lezing over The courage of the hopelessness, hier mijn bespreking van In de wereld, hier mijn bespreking van Driekoningenavond, hier die van Home.

et