Halfjaarbericht Allerhande maar vooral literatuur 2018

 Samen uit het moeras

Aan alles komt een eind. Het einde van het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw nadert en daarmee ook mijn blog. Ik startte dat in 2010 naar aanleiding van een uitspraak van Antony Hegarty, dat deze jaren van groot belang achtte voor de toekomst van de wereld. Met aandacht keek ik naar de maatschappelijke ontwikkelingen om zijn uitspraak te testen. Hoewel ik eerder van plan was nog een jaar door te gaan, vind  ik het op dit moment wel genoeg. In het zicht van de haven strijk ik de zeilen. Ik heb idee dat ik mijn punt wel gemaakt heb en dat de rest vooral herhaling zou zijn.

De wereld maakt moeilijke tijden door en dat zal in een jaar tijd niet veranderen. Hufters met grote monden hebben steeds meer lak aan de democratische spelregels en doen alsof de wereld van hen is. Veel tegenspel krijgen ze niet. Burgers wachten gelaten af en hopen op betere tijden. De restauratieve tendens is sterker dan gedacht. Het moeras waarin we ons bevinden lijkt zich voorlopig nog  ver uit te strekken. Stukken vaste grond onder onze voeten worden weggeschopt door dwazen die als een kip zonder kop ook wat menen te moeten roepen en de wanorde alleen maar vergroten. Wellicht dat alle onrust tot bezinning leidt over de vraag wat we hier met zijn allen aan het doen zijn. Dat zou misschien nog iets zijn. In het andere geval ziet de toekomst er somber uit.

Oorzaak van de huidige ellende is de overheersende invloed van het kapitalisme dat iedereen in toenemende mate in zijn greep heeft. De neo-liberale tijdgeest, ingezet door Thatcher en Reagan, wil maar niet wijken. We hebben allemaal onze bijdrage geleverd aan de toestand zoals die nu is en ondervinden inmiddels de gevolgen. Iedereen heeft boter op het hoofd, maar vooral bestuurders dienen zich de toestand aan te rekenen. Zeker degenen die zichzelf verrijkt hebben met gemeenschapsgeld.

Kunst reikt ons een spiegel aan en zet ons, net als het werk van kritische journalisten, aan het denken. In de afgelopen jaren heb ik getracht literatuur te beoordelen aan de hand van authenticiteit, voor mij het criterium van goede literatuur, al is er ook nog de vorm die de inhoud op smaak brengt. Zonder een aansprekende stijl is het immers moeilijk genieten. Dit geldt ook voor andere kunstvormen zoals het theater. Pas als het ethische en het esthetische aspect in elkaar grijpen, kan er een vonk ontstaan, die iets kan laten ontbranden in het bewustzijn van de lezer.

In de indrukwekkende documentaire I am not your negro (2016) portretteert Raoul Peck de zwarte activist en schrijver James Baldwin, die zich verzette tegen het racisme in de Verenigde Staten, een verschijnsel dat de laatste jaren weer toeneemt en misschien nooit weg is geweest. Baldwin beklaagt zich over de morele apathie van de witte elite ten opzichte van de zwarte medemens. Zijn klacht kan vandaag de dag ook worden toegepast op het gebrek aan verantwoordelijkheid ten opzichte van de aarde. Onze nakomelingen zullen het ons niet in dank afnemen, dat we kortstondige genoegens laten prevaleren boven de instandhouding van ons leefmilieu.

Al is de toekomst verontrustend, in hogere mate zelfs dan in 2010 toen ik met dit blog begon, toch valt niet uit te sluiten dat er plotseling een andere mentaliteit kan ontstaan en een sfeer van samenwerking en verbondenheid. Elke keer als ik een zwangere vrouw zie, stel ik vast dat de hoop nog niet verloren is. De onrust kan, geholpen door goede informatie en een betrokken activisten, een besef teweegbrengen dat het anders kan Samen kunnen we elkaar uit het moeras trekken. Ik heb gezegd.

Hier mijn verslag van I am not your negro.