Slecht zelfbeeld in het Westen leidt tot misvattingen over
de wereld
Regisseur Floris van Luyn heeft vanavond maar één persoon
uitgenodigd om zijn licht te laten schijnen op de wereld om ons heen. De Britse
historicus Peter Frankopan (zie foto) vertelt over zijn manier om de geschiedenis te
bekijken. Omdat hij er een dik boek over schreef, getiteld De zijderoutes, kan hij daar gemakkelijk een uurtje over vertellen.
Hij leest zelfs nog een stukje voor uit zijn boek. Veel van zijn uitspraken
zijn controversieel, maar zijn visie is de
moeite van het beluisteren en overdenken waard.
Zijn uitgangspunt is dat wij in het Westen een verkeerd
beeld van de wereld hebben. Dat komt omdat we de geschiedenis bekijken vanuit
verschillende staten en periodes en niet vanuit de dynamiek die daar achter
zit. Daardoor staan we aan de zijlijn te kijken naar een nieuwe wereldorde die
zich aandient. Onze culturele arrogantie verhindert dat we mensen uit andere
continenten kunnen begrijpen. Volgens Frankopan bevinden we ons op een
kruispunt. We kunnen ons aansluiten bij anderen of in het moeras wegzinken.
Frankopan ziet lijnen van ontwikkelingen in plaats van
gebeurtenissen in landen. Zo komt hij tot nieuwe zijderoutes op het gebied van
olie, goud, maar ook van geweld. Deze routes grijpen op elkaar in, net zoals de
oude zijderoute dat deed in het leven van de mensen die daar mee te maken
kregen. Het eigen handelen is volgens Frankopan het product van het handelen
van onze voorouders en voor ons niet zo inzichtelijk. Niemand weet bijvoorbeeld
dat onze religie uit de Kaukasus vandaan komt.
Terwijl wij menen dat wij de wijsheid in pacht hebben, zijn
we doof voor de geluiden van anderen. Daardoor verloopt onze omgang met andere
werelddelen, of dat met wapens, hulp of contracten gepaard gaat, erg stroef. We
merken dat onze verwachtingen daarover niet kloppen. Azië is vanouds het
middelpunt van de wereld en de wieg van de beschaving. Alleen na de ontdekking
van Amerika mocht Europa zich het centrum van de wereld wanen. Het christelijk
geloof legitimeerde de expansie.
Ooit bevond de rijkdom zich in het Midden Oosten, met Bagdad
als centrum en waren de christenen de fundamentalisten. Het Westen meette met
twee maten en doet dat nog steeds, de term dominee koopman indachtig. Cash is
king, zegt Frankopan daarover. In de twintigste eeuw leidde dat tot structureel
geweld in de oliestaten. Het gesol met Iran leidde tot onvrede onder de
bevolking die nog steeds doorwerkt. Acties hebben gevolgen, zoals we op 11
september 2001 zagen. De roep van Bush om een kruistocht te beginnen was wel een
zeer ongelegen uitspraak. De kruisvaarders stonden namelijk in het Midden Oosten
bekend als onbetrouwbare lieden.
We moeten de verbanden in de wereld zien om de toekomst te
begrijpen. Europa dient zich aan te passen aan de veranderde wereld en zich met
Azië te verstaan omdat we hen straks hard nodig hebben. In de kwestie Syrië (en
niet Afghanistan, zoals Frankopan zei) staat het Westen al bijna buitenspel.
Frankopan vindt het geen probleem als Europa op de knieën gaat. We zullen dat
wel overleven en kunnen in ieder geval ons rijke verleden koesteren.
Hier
meer informatie op de site van Tegenlicht. Hier op Historiek het hoofdstuk De imperialistische route. Vanavond napraten in Pakhuis de
Zwijger met Jan van der Putten, Marcia Luyten en Haroon Sheikh. Het is te hopen
dat men, gezien de grote sprongen die Frankopan maakte, niet in een oeverloze
discussie verzeilt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten