Regisseuse met twee liefdes aan haar borst
Valerio Ruiz begint de documentaire over de Italiaanse
regisseuse Lina Wertmüller (Rome, 1928) met een scabreus lied dat zij zingt in
een protserige omgeving, dat aantoont dat het wellustige leven haar
inspireerde. Ze doet daarna meteen een greep in een schoenendoos met witte
monturen die een handelsmerk van haar werden: nadat ze een wit brilmontuur liet
maken bij een fabrikant, moest ze er meteen vijfduizend afnemen. De blik die achter
zo’n montuur op de set gericht werd, was van bijzondere kwaliteit. Frederico
Fellini raadde haar aan om alles te vergeten wat ze in haar opleiding geleerd
had en haar eigen verhaal te vertellen, hetgeen tot successen maar ook tot
decepties leidde.
Wertmüller groeide op met Stanislavski, had een voorliefde
voor musicals maar ook voor maatschappelijk geëngageerde films. Ze droeg die liefdes
in haar borst, zegt ze zelf. Als assistente van Fellini werkte ze mee aan Otto e mezzo. Ze haalde zelfs haar
moeder en vriendinnen in die kleurrijke film, waarin Marcello Mastroianni
acteerde. De grote humor tussen Fellini en Mastroianni gaf haar het vertrouwen
om een eigen film te maken. The lizards
(1963) zou eigenlijk Oblomov van het
zuiden heten, naar de slaperige streek, die Wertmüller als kind goed kende
en waaraan ze verknocht was. Socioloog Domenico de Massi typeert de streek als
chauvinistisch en fatalistisch. Het succes dat Wertmüller met haar debuut had, maakte
haar bevreesd als een louter maatschappelijk geëngageerd regisseuse gezien te
worden en daarom verlegde ze het spoor naar luchtiger films met veel liedjes
erin.
De samenwerking met decorontwerper Enrico leverde, door
botsingen tussen de twee, tot fraaie vormgevingen en de samenwerking met acteur
Giancardo Giannini leidde tot een aantal hoogtepunten in cinematografisch
oogpunt. In de voorbereiding van zijn eerste optreden in The seduction of Mimi (1973), was nog twijfel aan zijn casting, maar
daarna speelde de acteur in dat zelfde jaar nog in Love and anarchy, in 1974 in Swept
away en in 1975 in in Seven beauties.
Martin Scorsese roemt de commedia del arte sfeer die Wertmüller kon oproepen.
Wertmüller vertelt dat ze voor The seduction of Mimi lang naar een vrouw zocht met een heel dik
achterwerk en dat ze Love and anarchy
maakte vanwege haar fascinatie met het gewelddadige, negentiende-eeuwse
Italiaanse anarchisme dat ze als een droom zonder hoop zag. Hoofdpersoon Tunin
probeerde een echte man te zijn. De strijd tussen de seksen vormde een ander
belangrijk onderwerp volgens Scorsese. In het humorvolle en seksuele Swept away, dat voluit Swept away by an unusual destiny in the blue
sea of August heette, verbond ze het persoonlijke en politieke met elkaar.
De liefde tussen een meester en haar slaaf in de figuur van Gennarino en
Raffaella verloopt op een eiland probleemloos maar in de maatschappij kunnen de
sociale tegenstellingen niet verhuld blijven. In All screwed up (1974) krijgt de consumptiemaatschappij ervan langs
in de gedaante van een meisje dat moet kiezen tussen haar televisie of haar
maagdelijkheid. Wertmüller noemt Seven
beauties een horrorverhaal, maar Scorsese ziet humor in de onbewuste beeldtaal
van de sadistische kampcommandante die een gevangene haar lijf aanbiedt. De
film werd bekroond met een Oscar.
De uitspraak van Wertmüller dat succes gemakkelijk leidt tot
een dodelijke val, bleek uit te komen, want de volgende film A night full of rain (1978) werd een
flop. Volgens Giannini was het veel moeilijker om in het Engels te spelen. Wertmüller
vond de mislukking interessant genoeg om na te gaan wat eraan schortte. Later
botste ze met Sophia Loren over Blood Feud
(1978), waarin Wertmüller de actrice opgemaakt wilde zien als een Griekse
tempel. Harry Keitel genoot op zijn beurt van de Napolitaanse sfeer rond de
film Camorra (1986). Rutger Hauer
komt nog even klagen over zijn vele tekst in het aidsdrama Crystal or ash, fire or wind, as long as it’s love (1989). Scorsese
zegt aan het slot van de documentaire dat Wertmüller nog veel meer films in
haar hoofd en op papier had, maar dat ze niet het geld bij elkaar kon krijgen
om al haar plannen te verwezenlijken. In ieder geval zegt Wertmüller zelf dat
ze altijd veel plezier films gemaakt heeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten