Goed doen leidt tot nadoen
De vraag of de mens een egoïstisch dan wel een altruïstisch
wezen is, trekt diepe voren in het politieke, economische en sociale landschap.
De Franse documentairemakers Sylvie Gilman en Thierry de Lestrade zochten het
uit en stelden vast dat het antwoord op de vraag aan een herwaardering toe is.
De sterke nadruk op de zogenaamde egoïstische instelling van de mens is
achterhaald. Samenwerking biedt meer kansen op overleving dan concurrentie zoals
in de kapitalistische economie vereist is.
De documentairemakers stellen vragen, onderzoeken die en
stellen weer vervolgvragen, waardoor het onderwerp boeiend gepresenteerd wordt.
Men begint met een dertigjarige Amerikaan Sam Polk die acht jaar in Wall Street
actief was, net als The wolf verslaafd
raakte aan het verdienen van geld, maar erachter kwam hoe idioot dat was. Het
systeem deed hem denken aan een andere verslaving, die aan videogames. Hij
maakte zich ervan los en ging zich inzetten voor armen in Los Angeles.
Televisiebeelden bevestigen dat we in een gewelddadige en
egoïstische wereld leven. Universiteitsdocent Daniel Batson zet daar al dertig
jaar vraagtekens bij. Hij deed experimenten waarbij proefpersonen zogenaamd
stroomstoten kregen toegediend. De kijker voelde met hen mee op grond van het
empatisch vermogen. Neurowetenschappers hebben plekken in de hersenen gevonden
die geactiveerd worden als we pijn bij een ander zien. Lijden of zien lijden is
voor de hersenen bijna hetzelfde.
Al vanaf jonge leeftijd kunnen we de behoeften van anderen
herkennen, zo heeft men op het Max Planckinstituut in Leipzig onderzocht. De
hulpvaardigheid verdwijnt niet als jonge kinderen druk aan het spelen zijn. Het
is eerder zo dat na beloning de hulpvaardigheid afzwakt. Aan de Yale
universiteit is de rol van de opvoeding in deze kwestie onderzocht. Al na drie
maanden weet het kind een keuze in moreel opzicht te maken tussen goed en
slecht.
Onderzoek met chimpansees wijst uit dat samenwerking in de
natuur overal voorkomt en door de hersenen wordt opgeroepen. Het egoïsme kan
verklaard worden omdat een kind zowel als een volwassene vooral de eigen groep
wil bevoordelen. Dat zien we ook in een stadion met rivaliserende
supportersgroepen. In plaats van empathie voelt de ene groep een sadistisch
genoegen als de tegenstander verlies lijdt.
Het morele besef valt aan te leren. De voormalige
microbioloog en latere zenmeester Matthieu Ricard meende dat zelfs bij een geringe
aandacht voor meditatie hersenveranderingen ontstaan. Neurowetenschapper
Richard Davidson toonde dit aan. Tania Singer van het Max Planckinstituut
baseerde daarop een leergang. Altruïstisch gedrag bleek besmettelijk. Goed doen
leidt tot nadoen.
De drie ontmoetten elkaar op het World Economic Forum in
Davos, dat allang niet meer over economie alleen gaat. In kleine zalen lieten
ze deelnemers kennis maken met hun ontdekkingen. Ricard zegt tegen de
documentairemakers dat de cultuur niet in een keer veranderd kan worden, maar
dat er openingen ontstaan. Volgens Singer leiden de nieuwe inzichten tot een ander
economisch model.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten