Er zijn andere wegen dan de Westerse in de behandeling van
psychische problemen
Sunny Bergman maakt in Sunny
Side of Spirit een zoektocht door de wereld van de psychische gezondheid.
Na een burn-out vraagt ze zich af hoe in andere culturen met psychische problemen
omgegaan wordt. Is de manier waarop wij die behandelen wel zo goed of dragen
andere culturen betere oplossingen aan? Ze reist achtereenvolgens naar Ghana,
Taiwan en Brazilië, waar men heel verschillende visies op het probleem heeft. De
onbevangen blik van Sunny is weer een lust om naar te kijken, al doet ze zich
af en toe wel erg voor als een dom blondje.
Deel 1: Accra, Ghana
In Ghana is het verschijnsel depressie onbekend. De zorg
voor elkaar sluit de zorg voor jezelf in. Saamhorigheid is het beste medicijn
tegen negatieve gevoelens. Vriendin Ama van Dantzig, die haar gids is in Accra,
vertelt dat ze tegenslagen verwerkt door een blije levenshouding. Als de stroom
uitvalt moet het vlees in de ijskast meteen geconsumeerd worden. Dat doet men
dan, net zoals men files in de hitte accepteert of de armoede. Geen boze
brieven of verontwaardigde stemmen op de radio. Men accepteert daar het ongeluk
beter dan in het rijke Westen. Neem het leven zoals het komt, zegt de wijze
Ama, die in Accra bij haar familie woont. Ze voelt zich daar levendiger dan in
Nederland, waar alles geregeld is. In Accra moet ze meer knokken om te
overleven. Een neef van Ama zegt dat men bij depressie klem zit tussen dood en
leven, maar hij houdt zich dan ook bezig met uitvaartverzorging. De ceremonies
voor de doden, waaronder het rouwbeklag, zijn daar heel uitgebreid.
Desondanks ontmoet Sunny een oom die vanwege zijn onvermogen
om kinderen te krijgen toch echt depressief is. Gelukkig is er de evangelische
kerk waar hij met zijn verdriet terecht kan. Sunny gaat mee naar een dienst en
is zelfs jaloers dat zij niet gelovig is opgevoed. Daarnaast zijn er
traditionele genezers die de achtergrond van het probleem kunnen duiden. Sunny
gaat met een onderzoeker naar een sessie waarbij de oom hoort dat hij ooit
weigerde om dorpshoofd te worden en daarvoor gestraft is. De invloed van
voorouders reikt ver in Ghana. De heling vindt plaats met muziek, massage en
counseling, maar volgens Ama moeten we die niet op Westerse wijze verstaan, maar
is heling in Ghana meer een organisch gebeuren. Ze zegt tenslotte dat het
vieren van het leven het beste recept voor geluk is.
Deel 2: Taipei, Taiwan
Vriendin Shubra kan wedijveren met Ama, zeker in schoonheid
en evenwicht. Ze leidt Sunny, die haar eerder leerde kennen in de filmwereld,
door een wereld waarin traditionele Chinese behandelingswijze, oude Taoïstische
ceremonies en boeddhistische beoefening een tegenwicht vormen tegen de Westerse
behandeling van psychische problemen. In bedrijven wordt veel gedaan om stress
tegen te gaan, onder andere door massages en het inrichten van rustruimtes en
de kinderen daar leren al jong mediteren.
In het Chinese concept staat de werking van Chi centraal,
die met Tai Chi onderhouden wordt. Sunny doet alsof het allemaal nieuw is, maar
zal tijdens de voorbereiding toch wel het nodige hierover aan de weet gekomen
zijn. Een Chi meester versterkt de Chi van oudere mannen op seksueel gebied. De
deelnemers hangen met een touw gewichten aan hun penis om de seksuele energie
te versterken. Sunny mag bij een van hen onder zijn lendendoek kijken hoe het
er uitziet, maar verklapt niet aan de kijker hoe het eruit ziet.
Shubra heeft een Chinese dokter die ook een vriend van haar
is en haar ontwikkeling volgt. De preventie van ziekte is een belangrijk
onderdeel in de Chinese gezondheidskunde en de rol van voedsel is daarin heel
belangrijk. Shubra, die zich na haar drukke leven in de filmwereld heeft
teruggetrokken in de bergen, verbouwt daar zelf voedsel. Ze leerde daardoor
haar ongeduld te temperen. Volgens een apotheker is de Westerse geneeswijze
geschikter voor acute problemen, maar die neemt de oorzaak ervan niet weg.
Shubra gaat samen met Sunny naar de universiteit om de belastbaarheid tegen
stress te laten meten. Shubra blijkt meer gevoelig voor stress maar heeft er
minder last van dan Sunny, bij wie het precies andersom is. Shubra zegt dat ze
door dagelijkse meditatie veel minder wispelturig is geworden, hetgeen Sunny
tot het voornemen brengt ook weer te gaan mediteren.
Aan het eind volgen we een wonderlijk ritueel voor de
vrouwelijke god Mazu die door de stad wordt rondgedragen, gevolgd door vele
pelgrims. Sunny doet een deel van de onvoorspelbare route met de auto en dat is
geen probleem. Ze is sceptisch over de uitkomst van de pelgrimage maar ziet wel
dat de pelgrims een groot saamhorigheidsgevoel kennen.
Deel 3: Salvador de
Bahia, Brazilië
Gids Samantha is een andere schat van een meid die Candomblé
praktiseert, een vorm van christelijke en Afrikaanse godsdienst, ontstaan
tijdens de slavernij. De geesten van de goden, orixá’s genoemd, spelen een
belangrijke rol in deze godsdienst. Ze hebben invloed op de geestelijke
gezondheid. Samantha meent dat zij zelf twintig procent invloed op haar leven
heeft, terwijl Sunny uitgaat van zeventig procent. Daardoor is Sunny veel
rationeler dan Samantha.
Sunny gaat mee naar een tempel waar mensen met geestelijke
problemen, zoals het horen van stemmen, geholpen worden. Die duiden op een boodschap
van de geesten. De priester krijgt doorverwijzingen van een dokter als die
niets meer voor de patiënt kan betekenen. Hij zegt dat Sunny onder invloed van
de jager staat. Samantha dacht dit ook al, omdat Sunny zich altijd zo vrij
gedraagt. Dat mentale klachten tot spirituele groei kunnen leiden, is volgens
mij niet exclusief voor Candomblé.
Samen met Samantha bezoekt Sunny een religieuze bijeenkomst,
waar ze een vrouw spreekt die volgens de Westerse definitie aan een psychose
leidt maar die hier gerustgesteld wordt omdat het geesten zijn, die in haar
hoofd zitten. Samantha komt in een korte trance en ervaart dat als een
godsgeschenk. Een psycholoog zegt dat trance net zo gewoon is als bezetenheid.
Op de vraag van Sunny hoe hij de Westerse opvattingen met Candomblé combineert,
geeft hij als antwoord dat het niet gemakkelijk is om te laveren tussen twee heel
verschillende gezichtspunten. Een dokter
vindt dat de spirituele benadering dieper gaat dan de Westerse.
In een psychiatrische inrichting wordt de negatieve energie
van patiënten omgebogen. Een psychiater, die tegelijk ook medium is, geeft
Samantha een behandeling omdat de goden haar niet met rust laten. Bij haar
familie komt ze tot rust en hervindt ze haar eigen energie. Sunny kan niet zo
erg goed omgaan met het meer vloeiende concept over normaliteit, maar begrijpt
wel dat dit ook met haar eigen onvermogen en spirituele schraalheid samenhangt.
Volgens een hulpverlener is haar gevoelsleven ontwricht en moet ze toleranter
zijn, hetgeen door Samantha beaamd wordt. Ze vindt Sunny te rationeel.
Het is innemend dat Sunny zichzelf weer zo kwetsbaar opstelt.
Haar persoonlijke benadering vergroot de tolerantie voor een andere optiek op
psychische problemen. Het is goed dat er geknaagd wordt aan de poten van onze
eigen waardenloze cultuur omgeving. Er zijn meer wegen naar Rome. Een andere
kijk relativeert onze Westerse eigendunk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten