Imme Dros over Ilias van Homeros, VPRO Boeken, 13 december 2015

Vertaalster van Homerus heeft baat bij haar jeugd op eiland

Imme Dros houdt zich al vijfentwintig jaar met Homerus bezig en vertaalde voor haar eigen plezier de Ilias op metrische wijze. Ze had daarbij veel aan haar woonplaats Texel.

Wim Brands wil vooraf twee dingen van haar weten: of ze inderdaad veel literaire teksten uit haar hoofd kent en of er inderdaad no more bananas op het graf van haar moeder staat.

Dros bevestigt het eerste door het begin te reciteren van een nogal moeilijk boek van Lewis Caroll en vertelt over het tweede dat haar grootmoeder aan haar kleinkinderen altijd graag iets te eten of te drinken kwijt wilde. Als de gebruikelijke opsomming aan dranken en voedsel niet tot een bevredigend resultaat leidde, vroeg ze of ze dan misschien wel een banaan wilden, waarop de broer van Dros voorstelde dat op haar grafsteen te beitelen. Dros zegt daarbij dat ze met haar omi heeft veel heeft afgelachen.

Brands gaat verder over Texel, dat het vasteland als de overkant betitelt, met het accent op de laatste lettergreep. In de jaren vijftig deed ze daar de kweekschool, maar ze stapte na al gauw over naar het gymnasium. Haar vader, die brood- en banketbakker was, ging daarmee akkoord, maar stond erop dat ze die opleiding in dezelfde tijd als de kweekschool zou volbrengen. Hij haalde de school over met een verwijzing naar zijn bijzondere dochter. Na Pasen kwam Imme in de vierde en ging over, mede door de goede vooropleiding op de mulo op Texel.

Brands vraagt hoe ze dat dan deed met Latijn en Grieks.

Imme bekent dat ze daar eerst geen hout van begreep, maar in de vijfde gingen ze Homerus lezen en dat deed haar erg denken aan haar eigen eiland. De zee, de schapenboeren en de geiten stonden haar nader dan de legioenen van Caesar. Ook de vissers ontbraken niet. Vaak ging ze met de moeder van haar moeder naar de wieken van de molen kijken om te weten waarin de schepen terug zouden komen. Omdat het Grieks van deze eerste Griekse dichter onder zijn gelijken veel afwijkingen bevatte, kon Dros de aansluiting vinden. Ze noemt ook het metrum bijzonder, dat vraagt om declamatie.

Brands vraagt haar om zijn lerares te zijn, al is het voor even.

Dros kan in het korte bestek niet veel aandragen maar vertelt dat de teksten van Homerus, die moeilijk te vertalen zijn, goed te lezen zijn. Zijn filmische schrijfwijze draagt daar aan bij.

Brands wil weten hoe een performance van de llias ging.

Dros vertelt over een zanger met een knapzak en een lier, die de tekst, ons overgeleverd door Erasmus, speelde en zong. Homerus, die volgens Aristoteles het voorbeeld was voor de latere tragedieschrijvers, schreef in de directe rede. Dat maakt de voordracht gemakkelijk. De Ilias en de Odyssee zijn romans waarin een oorlog wordt gevoerd binnen een andere oorlog, vergelijkbaar met de Russenoorlog tijdens de Tweede Wereldoorlog op Texel. Hierbij probeerden Georgische soldaten uit het Duitse leger, bevreesd om uit elkaar gespeeld te worden, hun dienstheren te doden, maar werden door de laatsten in de pan gehakt. Dit zijverhaal heeft overeenkomsten met de held Achilles die het in de strijd tegen Troje opneemt tegen opperbevelhebber Agamemnon. 

Volgens Brands is deze volkscultuur van alle tijden.

Dros zegt dat er allerlei verhalen in zitten met rustpunten voor de zanger en dat dit soort performances nog in Ierland en op de Balkan uitgevoerd worden.  

Hier mijn verslag over de documentaire De Russenoorlog.