Voorvechtster voor vrouwenrechten vindt troost bij taal
Kim Longinotto (Londen, 1952) is een documentairemaakster
die graag krachtige vrouwen filmt en die met de knappe Indiase Tamil dichteres Salma
(zonder achternaam) een grote vrouw portretteert, die na een vreselijke jeugd
alleen maar sterk is geworden, maar nog steeds gebukt gaat onder de
onderdrukkende mechanismen in haar dorp. De omgang met taal vormt voor haar,omdat
ze haar gedachten nauwelijks kan delen, een troost en een toevlucht. Als het niet
vandaag is dan is het morgen, schrijft ze in een van haar gedichten.
Na vijfentwintig jaar gaat Salma terug naar haar dorp. Haar
moeder lijdt aan maagzweren en haar nichtje Fatima dreigt door de broer van Salma
te worden uitgehuwelijkt. Salma wil graag dat ze gaat studeren. De moeder
vertelt dat ze gedwongen was Salma na haar geboorte af te staan omdat haar man
een zoon had gewild. Salma woonde tot haar vijfde bij tante Jarina, de zus van
haar moeder, die toen zeven jaar oud was. Op het moment dat Jarina begon te
menstrueren, iets dat ze eerst nog probeerde te verbergen, werd zij opgesloten
en Salma teruggestuurd naar huis. Op haar dertiende werd Salma opgesloten, een
jaar later kwam ook haar jongere zus Nadjima erbij. Salma is terug in het
kamertje met een getralied raam en zegt dat ze daar wel tijd had maar geen
leven en dat ze haar gevoelens op papier uitte. Anders dan gewoon was in het
dorp las ze graag en wel de kranten waarin de groenten verpakt zaten.
Salma zat tot haar vijfentwintigste door haar familie
opgesloten, zoals gebruikelijk was (is) onder moslims in het zuiden van India. In
die tijd was ze al uitgehuwelijkt met Malik. Na negen jaar opsluiting verloofde
ze zich met hem, omdat haar moeder voorwendde dat ze dood ging van de stress. Na
haar huwelijk kwam ze in het gezin van haar man terecht, maar moest ze nog steeds
binnenblijven. Haar man sloeg haar soms als ze bezig was met haar gedichten, althans
met het vasthouden van woorden in haar hoofd. Ze noteerde die in een boekje als
hij sliep, maar later was het boekje weg en schreef ze ’s nachts op
kalenderblaadjes op de wc. Als ze genoeg blaadjes had, smokkelde haar moeder
die het huis uit en haar vader bracht ze naar de post. De uitgever herkende
haar talent door de spelfouten heen en begon een briefwisseling met haar. Ze is
in haar gedichten erg open over haar leven, zegt hij tegen Longinotto en hij
vond het pijnlijk te horen hoe ze thuis behandeld werd. Toen Salma eenmaal de vrijheid
kreeg, was alles nieuw voor haar, het oversteken van een straat, het eten in
een restaurant, het omgaan met mannen. Een journalist interviewde haar en
maakte ook een foto, die niet goed viel in het dorp.
De verhouding met haar man is niet erg best. Hij was vroeger
jaloers op haar en daarna vooral boos tegen de kinderen. Hij ageerde tegen haar
poëzie, dreigde met zelfmoord en later om haar gezicht met zuur te bewerken. De
moeder van Malik houdt wel veel van Salma, maar zou alleen willen dat haar
schoondochter een sluier zou dragen. Malik wilde ooit dat Salma zich kandidaat
stelde voor de dorpsraad, hetgeen haar gedurende vier jaar de post van
dorpshoofd opleverde, waarin ze veel zaken voor vrouwen probeerde te regelen.
Daarna werd ze lid van de Nationale Welzijnscommissie. Ze kon in die functie
kinderhuwelijken tegenhouden, al was dat niet zo bij moslims. Ze verhuisde in
die tijd met haar kinderen naar Chienna, terwijl haar man in het dorp bleef als
dorpshoofd. Haar zus Nadjima, die vond dat ze door haar vroege huwelijk - ze
trouwde met iemand uit de familie en kreeg op haar vijftiende een eerste kind,
een jongetje Wasim - haar eigen leven verspeeld had. Na verlies van haar partij
bij de verkiezingen zit Salma zonder werk.
Wasim woont in een andere stad en komt soms op bezoek. Hij
is teleurgesteld dat Salma geen boerka draagt want dat geeft een vrouw
identiteit net als een baard bij een man. Allah heeft die regels duidelijk
vastgelegd. Wetenschappelijk is bewezen dat mannen seksueel sneller geprikkeld
zijn dan vrouwen en dat vrouwen daarmee rekening moeten houden. Nadjima voelt
zich door zijn liefde voor haar verplicht om rekening met zijn gevoelens te
houden en gaat daarom niet naar de bioscoop als hij op bezoek is. Salma had
liever geen zoons, maar kreeg ze wel. Ze keerden zich in het dorp tegen haar en
ze voelt nog steeds hun afkeuring. Ze leest hen, terwijl de een met een
smartphone speelt, een gedicht voor waarin alles zo snel gebeurt en praat met
ze over gevoelens die moeilijk te ontwarren zijn. Ze is teleurgesteld over het
contact met hen en schrijft later een gedicht over een wereld waarin veel
knopen zitten. Ze is ook teleurgesteld dat haar moeder nooit op bezoek komt omdat
haar man niet uit het dorp weg wil. Salma zit op een muurtje en peinst. Als het
niet vandaag is, dan is het morgen.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten