Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 18 juli 2015

Filmrecensie: Pope Joan (2009), Sönke Wortmann



Fraai biografie van het woelige leven van de enige vrouwelijke pausin

Pope Joan is een fraai vormgegeven historisch drama uit de negende eeuw waarin we het woelige leven volgen van de schrandere Johanna von Ingelheim. Bijzonder is dat Johanna het tot paus bracht, maar daarvoor moest ze wel lange tijd haar borsten inbinden.

Johanna werd geboren in Ingelheim in een gezin van een priester die uit Engeland was gekomen om de Saksen te bekeren. Ze had al twee broers, Matthias en Johannes, die net als de schapen bij de moeilijke bevalling aanwezig waren. De eerste broer was, in tegenstelling tot de tweede, ook schrander en bracht de naar kennis hongerende Johanna Latijn en Grieks bij.
Haar moeder vertelt haar heidense verhalen en wordt daarvoor gestraft door de vader, waarop de kinderen de regen in vluchten en Matthias aan de gevolgen daarvan bezwijkt. Op zijn sterfbed geeft hij Johanna een amulet van koningsdochter Catherina van Alexandrië.

In 824 komt Esculapius langs om Matthias op te halen voor de kathedraalschool, maar als hij hoort dat Matthias dood is en Johannes niet zo’n licht blijkt te zijn, neemt hij Johanna mee om haar zelf te onderwijzen. De vader staat erop dat Johannes ook mee gaat. Die hangt er bij als Esculapius de filosofen en de kloostervaders behandelt. Als de bisschop een andere leraar benoemt, geeft Esculapius haar de Griekse Odyssee mee naar huis. De vader is des duivels en dwingt haar de letters weg te krassen. Omdat ze weigert geeft hij haar zweepslagen tijdens het declameren van het Onze Vader.

De nieuwe leraar neemt op advies van de moeder van Johanna die de toorn van haar man vreest, Johannes mee naar de kathedraalschool, maar wordt onderweg gedood door een pijl van een dief. Johanna, die van huis weggelopen is, ontmoet hem in het bos en samen gaan ze naar het paleis van de bisschop van Dorstadt waar het er liederlijk aan toe gaat. Odo, de leraar aldaar, wil haar geen lesgeven, maar de bisschop vindt haar zo schrander dat hij haar een plaats op de school geeft. Graaf Gerold, die twee dochters heeft, neemt Johanna op zijn paard mee naar huis, al is Richild, de vrouw van Gerold, daar niet blij mee en knijpt Odo Johanna op school behoorlijk af.

Zeven jaar later trekt de graaf in dienst van de Franse keizer Lodewijk ten strijde tegen de Noormannen, maar voor zijn vertrek komt het nog tot een romance met Johanna. Om zijn verlangen niet op te zwepen, brengt hij haar naar zijn huis. Richild vertelt Johanna dat hij heeft besloten haar uit te huwelijken. Op het moment van de huwelijksvoltrekking vallen de Noormannen binnen en doden veel aanwezigen, waaronder de broer van Johanna. Zelf ontsnapt ze aan de dood, bindt haar borsten in en vertrekt naar het klooster in Fulda.

Daar bekwaamt Johanna, die Johannes Angelicus wordt genoemd, zich in de kruidengeneeskunst van Hippocrates. Ze heeft het, vanwege de menstruatie en de noodzaak overtredingen collectief te biechten, niet gemakkelijk met het verbergen van haar vrouwelijkheid. Ze gaat weg uit het klooster om een melaatse vrouw te behandelen en sluit vriendschap met haar zoon Arn. Hoewel Johanna de vrouw geneest, krijgt ze bij terugkeer in het klooster zelf koorts. Een monnik die op haar hand stuurt haar weg in het bootje. Ze komt terecht in het gezin van Arn, Bona en hun dochter en leert het meisje veel. Als ze besluit om op bedevaart naar Rome te gaan, geeft ze het meisje het amulet van Catherina. Elders wordt door drie zoons gestreden om de kroon van Lodewijk. Lotharius behoudt een strook land langs de Noordzee.     

Binnen enkele jaren staat ze in Rome bekend als een bekwaam kruidendokter. Ze wordt bij paus Sergius geroepen die aan jicht lijdt en schrijft hem een kruidenmengsel voor waardoor hij geneest. Als dank benoemt hij haar tot lijfarts. Dat is tegen het zere been van Anastatius die meende recht te hebben op het pausschap. Johanna werpt zich op als adviseur van de paus. Als Rome bedreigd wordt door Lotharius, roept Johanna de bouwmeesters op voor een vergadering. Eerder heeft ze al eens een natuurkundig experiment uitgevoerd dat ze nu herhaald. Op het moment dat Lotharius bij de paus is en de laatste God om een teken vraagt sluiten zich de deuren van het Vaticaan.

Johanna wordt op de proef gesteld door de hernieuwde kennismaking met Gerold, die vertelt dat hij haar nooit wilde uithuwelijken maar met haar trouwen. Nadat ze elkaar hebben liefgehad hoort Johanna klokgelui hetgeen de dood van de paus verkondigt die zich toch tegoed heeft gedaan aan een schadelijk maal. Als Johanna gekozen wordt tot paus, zint Anastatius op wraak. Hij lokt Gerold, die hoofd van de pauselijke troepen geworden is, bij Johanna weg en doodt hem. De zwangere Johanna sterft gelijktijdig tijdens een miskraam in 848 op de trappen van het Vaticaan.

Anastatius komt aan de macht maar de Romeinen wijzen zijn gezag af. Tijdens zijn verbanning neemt hij wraak door Johanna uit de pauselijke annalen te schrijven. De dochter van Arn maakt dit in 887 weer goed, zoals we aan het begin van de film al zien.   

Fraai is het moment dat Johanna bij haar intrede in het Vaticaan onderworpen wordt aan een test om te zien of ze geen charlatan is. Ze bekijkt, ruikt en proeft de urine die van de paus zou zijn en zegt dat die een kind gaat baren. Omdat de urine van een zwangere vrouw was, slaagt ze voor de test.

Pope Joan is gebaseerd op de gelijknamige roman van de Amerikaanse novelist Donna Woolfolk Cross. De theologische debatten zijn wat oppervlakkig, maar verder is de film zeer onderhoudend en origineel. Dat we nog eens een vrouwelijke paus mogen meemaken!

Hier een trailer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten