Werken aan de basis zonder afgeleid te zijn
Volgens de ondertitel handelt Zen; notities onderweg over De
praktijk van het Za-zen in het dagelijks leven, opgetekend in toespraken en
gesprekken. De zevenentwintig toespraken worden voorafgegaan door twee
brieven die Maarten Houtman en Graf Dürckheim aan elkaar schreven. De toespraken
eindigen veelal met vragen en antwoorden over het aangesneden thema. Daarnaast bevat
het boek twee observerende beschouwingen van Maarten Houtman (1918-2011) De toepassing
van de zitmeditatie in het dagelijks leven staat centraal. Leven is volgens
Houtman niet wezenlijk anders dan zitten.
Veelal worden het zitten en het gewone leven van elkaar gescheiden.
In de praktijk binnen de kerk leidt dit ertoe dat een priester of dominee het
ene verkondigt en het andere doet. Het leven blijkt sterker dan de leer. In de
Zen praktijk van Houtman is hier weinig kans voor, omdat de beoefening juist
verbonden wordt met het leven. Door het zitten wordt men gedurende de dag meer opmerkzaam
van het feit dat men gekneveld wordt door de levensomstandigheden en komt men
in contact met het Onuitsprekelijke of de onbekommerde, zoals Houtman hetgene
noemt wat aan onze persoonlijke geschiedenis vooraf gaat. Dat leven is anders
dan het zitten volgens Houtman de grote oefening. ‘Opmerken zonder meer, laten rusten, zodat de onbekommerde in je tot
leven komt.’
Houtman behandelt zeer gevarieerde onderwerpen rond het
mediteren. Zo gaat het over de werking van ons bewustzijn dat tot meer in staat
is dan we denken, over onze seksuele transformatie tot schepsels die een enorm
liefdespotentieel beschikken, over de autoriteit van de leraar die - net als onze
geloofsinstituties, die uit zijn op macht - de bevrijding van de leerling
tegenwerkt en tenslotte over Verlichting. Zijn taal is helder, bijvoorbeeld als
hij spreekt over de autoriteit van de leraar. Aangezien de leerling niet zo
gemakkelijk zijn illusies over de wereld zal prijsgeven, acht hij direct contact
tussen leraar en leerling van belang, omdat de leraar zich dan kan afstemmen op
de persoonlijke situatie van de leerling: ’Het
laatste wat een leraar of meester zou moeten doen is aan die illusie nog meer
voorstellingen dus nog meer illusie toevoegen.’
Door zelfbeheersing kan men de eigen gedachten en gevoelens niet
leren kennen. Alleen door daar daarop in te gaan, gedachten en gevoelens
aandacht te geven en die vervolgens los te laten, wordt het mogelijk om anders
dan reactief bezig te zijn. Als het moeilijk is om te blijven zitten, kan men een
loopmeditatie doen of een verwante tak van oefening zoals Tai Chi of Aikido..
Ook andere bezigheden waarmee men gemakkelijker in de concentratie blijft, zoals
tennis of tuinieren, zijn geschikt om aan het denken voorbij te gaan.
Opmerken is evenwel de sleutel van de oefening als van het
leven: ‘Opmerken hoe iedere ervaring
voorgeprogrammeerd is, zodat de eigenlijke ervaring ons niet bereikt. Blijven
opmerken en geduldig blijven gadeslaan, zonder daar iets aan toe te doen,
zonder in te grijpen, open voor alle geluiden en andere verschijnselen die ons
bereiken vanuit de wereld; het blijven uithouden en intussen voldoende
vertrouwen hebben om daarin te blijven.’
De onbekommerde kan alleen opgemerkt worden als we aan elk
oordeel of conclusie hierover voorbij gaan. Dit past ook bij zijn idee van Verlichting.
De essentie is niet door te geven of te duiden. Het gaat om een belangeloos
oefenen, waardoor het Onuitsprekelijke zijn werk kan doen.
Hier het Maarten Houtman archief met veel leringen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten