Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 7 juli 2015

Om de wereld in 50 concerten (2014), documentaire van Heddy Honigmann



Kunst sterker dan politiek

Ter gelegenheid van het 125 jarig bestaan van het Koninklijk Concertgebouworkest reisde Heddy Honigmann met de orkestleden de wereld rond. Tijdens de vliegreizen worden de instrumenten in pyjama ingepakt zodat ze hun temperatuur behouden en niet ontstemd de plaats van aankomst bereiken. Tijdens het tournee door zes continenten sprak ze met bezoekers van de concerten en daarnaast lichtte ze ook enkele orkestleden uit de grote groep. Een van hen is een slagwerker die op hilarische wijze vertelt over een optreden waarin hij slechts een keer op de bekkens moest slaan. Het kostte de nodige moeite dat moment niet te verzaken.

De beminnelijke Mariss Jansons vraagt in Buenos Aires of de ventilatie aan mag want anders dan in Brazilië is het er warm. De Duitser Kersten belt met zijn jarige zoon in Saarbrücken en vertelt hem dat hij in het land van Messi is. Een taxichauffeur bekent aan Honigmann zijn liefde voor de klassieke muziek. Het geeft hem geborgenheid in de eenzaamheid van zijn auto. Een fagottist skypt met zijn familie en zegt dat hij vanaf het balkon van zijn hotelkamer zijn geboorteland Uruguay kan zien. Kersten en hij praten tijdens het diner over hun muziekvoorkeur. Kersten houdt van volksmuziek. Fluitist Liviu gaat op de slotdag met een collega naar een winkel om bonbons te kopen en geeft meteen een miniconcert. De groep bezoekt een monument waarop de namen van alle vermisten tijdens het regime van Videla vermeld staan. Liviu zegt dat muziek maken een levend proces is dat mensen altijd zullen blijven doen. Hij kan niet zonder Bach, maar is ook dol op volksliedjes zoals Aan de Amsterdamse grachten. Honigmann ruimt het fragment uit het drukbezochte Prinsengrachtconcert in 2013 in, waarin dit lied door de Maltese tenor Joseph Calleja gezongen wordt.

De orkestleden worden bij aankomst in Soweto verwelkomd door een swingende jonge brassband. Het Concertgebouworkest speelt het sprookje van Peter en de wolf van Prokofjev, terwijl een zwarte verteller het verhaal vertelt in het Engels, omdat dat de taal is die iedereen verstaat. De man kent Liviu nog en hun ontmoeting is heel hartelijk. Janine Jansen soleert. Contrabassist Dominic vertelt de leden van de brassband over de vier groepen waaruit het orkest bestaat en toont het toverstokje waarmee de dirigent de orkestleden kan bespelen. Een van de bandleden die meteorologe wil worden, vertelt dat ze in een gevaarlijke omgeving woont en dat de muziek de spoken in haar hoofd verjaagt. Een Zuid Afrikaanse violist vertelt dat zijn vader een slagersjongen was en zijn moeder een wasvrouw, dat hij in de ban was van een optreden van Yehudi Menuhin en vervolgens een strijkstok voor zijn verjaardag kreeg waarmee hij luchtviool kon spelen. Blanken wilden geen les geven aan een zwarte, maar een joodse hoogleraar liet hem gewoon door de voordeur komen. Tegenwoordig geeft hij zelf ook vioolles aan kinderen uit Soweto.

Dominic die eerder in de township vertelde over het orkest was zeer onder de indruk van een stuk van Sjostakovitsj waarin de bassen de melodielijn hebben. Het onheilspellende intro zou verwijzen naar de repressie van het regime onder Stalin. Sjostakovitsj zelf had altijd zijn koffers gepakt voor geval hij moest vluchten. Kunst is altijd sterker dan politiek, zegt Dominic. In Sint Petersburg vertelt een bezoeker over zijn liefde voor Mahler, hem door zijn grootmoeder bijgebracht, over zijn vader die door de geheime dienst werd meegenomen, de verbanning met zijn moeder naar Kazachstan en over de periode vanaf zijn vijftiende toen hij naar het Duitse concentratiekamp Halberstadt werd gestuurd. Na het concert is de man, die het leven na de dood van zijn vrouw niet gemakkelijk vindt, zichtbaar ontroerd. Datzelfde geldt voor de toeschouwer van deze rustige, veelzijdige en inspirerende documentaire - met fraaie achtergrondmuziek bij de beelden - die heel liefdevol gemaakt is en niet lang genoeg kon duren.     


Hier een trailer van Om de wereld in 50 concerten, de openingsfilm van Idfa 2014, hier Calleja met Aan de Amsterdamse grachten.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten