Motley’s law (2015), documentaire van Nicole Nielsen Horanyi

Advocate met female power op de bres voor het officiële Afghaanse rechtssysteem

In 2013 maakte Natalie Righton de angstaanjagende documentaire Extreem leven over haar correspondentschap in Afghanistan. Dezelfde formulering gebruiken de Deense documentairemaakster Nicole Nielsen Horanyi en de hoofdpersoon, advocate Kimberley Motley, over de toestand in Kaboel waar zij rond deze tijd verkeerden. Interviewer Sarina Vitta, die het nagesprek in Regisseur aan de keukentafel leidt, is zichtbaar vol bewondering voor deze vrouwen die hun leven in de waagschaal stelden om ons een idee te geven van de wijze waarop het officiële rechtssysteem in het bijna middeleeuwse Afghanistan werkt.

De context vormt het vermeende vertrek van de Amerikaanse militairen, die al sinds 2001 in Afghanistan waren om de taliban uit te schakelen. Dat werd vanwege het excessieve geweld rond de presidentsverkiezingen nog enkele maanden uitgesteld. In de explosieve toestand doet Motley haar werk als advocate. Haar chauffeur en assistent vertellen over hun angst als Motley terug is van een bezoek aan haar gezin in North Carolina. In de tussentijd is er een granaat naar haar appartement gegooid die niet is afgegaan. Ze bespreekt de toestand met haar vertrouwelingen en zegt dat ze ook mogen vertrekken als ze zich niet veilig voelen. Zelf is ze vastbesloten om te blijven.

Motley kwam in 2008 naar Kaboel en is de enige Westerse vrouwelijke advocaat in een mannenbolwerk. Ze kwam om geld te verdienen maar werkt ook als mensenrechtenadvocaat en moet haar weg zien te vinden tussen het formele rechtssysteem in Afghanistan, het informele en de sharia van de taliban. Nielsen volgt haar, zo goed als mogelijk is, in een drietal zaken. Anthony Malone is een Britse huurling die vast zit op verdenking van fraude. De rechter wil geld om hem vrij te spreken, maar Motley wijst op het gebrek aan getuigen en baseert zich op de Koran, waarop de rechter Malone laat gaan.

Ze geeft advies aan de eenentwintig jarige Nadia die in de vrouwengevangenis Badam Bagh vast zit op verdenking van overspel terwijl dat door haar man werd geënsceneerd. Motley is blij dat ze nooit een schuldbekentenis tekende en krijgt haar daarom vrij.

De zaak tegen de Zuid Afrikaanse huurling Bevan Campbell, die vast zit op verdenking van drugshandel, kost meer tijd. Campbell weigert zich te laten omkopen, zodat Motley verschillende keren moet pendelen tussen gevangenis en ministerie van Justitie om tenslotte met veel female power haar cliënt vrij te krijgen die vervolgens meteen naar Johannesburg vliegt.  

Vastberadenheid is het beste woord om de inspanningen van Motley te typeren. Ze had een Koreaanse moeder, mocht thuis geen televisie kijken en was daarom nog meer geïnteresseerd in de serie Law, die ze zoals ze thuis zei, van school moest kijken. Zelf wijst ze de Afghanen regelmatig op het belang van de wet, die daar nogal gemakkelijk met voeten getreden wordt. Ze foetert erover dat miljarden euro’s in de zakken verdwijnen en ze is ook boos op de Amerikaanse ambassade die niets doet om haar veiligheid te verzekeren. Na een bezoek aan haar gezin is ze altijd gespannen om weer in Kaboel terug te komen. De beelden van het stadsleven die ze uit haar auto ziet, doen denken aan de middeleeuwen.

Het eind is schokkend omdat Motley, na een koelbloedige moord op een Zweedse journalist in haar wijk, voor haar veiligheid in een hotel trekt dat een kwartier later door de taliban onder schot genomen wordt. Het zet haar aan het denken of ze niet beter elders een kantoor kan openen, maar in het nagesprek horen we dat ze ook nog steeds in Kaboel zit en daar een grote praktijk heeft, deze koelbloedige vrouw die ooit ook Miss Wisconsin was.

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Extreem leven, hier die van No burqas behind bars over vrouwen die in een andere gevangenis in Kaboel gevangen zitten.