Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 26 oktober 2017

Jan Wolkers spreekt… (2017), documentaire van Wim van der Aar


Persoonlijk suppoost van eigen verzameling

Documentairemaker Wim van der Aar maakte in 2012 veel indruk met De Waveren tapes, waarin hij telefoongesprekken analyseerde die een hem onbekende persoon met kennissen voerde waardoor deze persoon steeds meer tot leven kwam. Ook Jan Wolkers
nam tapes op van gesprekken met bekenden, waaronder de zoon die hij bij zijn eerste vrouw Maria verwekte, maar anders dan verwacht doet Van der Aar daar weinig mee, minder in ieder geval dan Abdelkader Benali die de relaties achter Turks fruit uitploos. De documentaire Jan Wolkers spreekt… is dan ook eerder een overzicht van losse fragmenten die een niet al te diepgaand, maar wel kleurrijk beeld opleveren van de kunstenaar in de jaren zestig en zeventig, die door de nieuwe biografie Het litteken van de dood van Onno Blom dezer dagen zo sterk in de belangstelling staat.

Fragmenten uit oude interviews over zijn beroemdheid, beelden van de protesten van Provo en nieuwe beelden van een parachute springende Wolkers op Texel wisselen elkaar af. De oudere regenteske kunstkenner Henk de Bie probeert Wolkers op de kast te krijgen, maar die reageert op zijn bekende wat lijzige toontje vooral stoïcijns op aantijgingen over zijn latere non figuratieve werk. Zijn engagement blijkt duidelijk tijdens de rellen in de jaren zestig rond de bezetting van het Maagdenhuis, toen Wolkers een witte kip meevoerde als symbool van de onschuld. De politie komt er in een de door Louis van Gasteren gefilmde voordracht ongenadig af. Hun gummiknuppels konden een verandering van de maatschappij van een regenteske naar een democratischer maar helaas ook commerciële niet verhinderen. Wolkers trok zich met zijn derde vrouw Karina, die hij voor tweeduizend gulden van haar vader kocht, na hun verblijf in een tuinhuisje terug op Texel en was daar altijd aan het werk, hetzij schrijvend dan wel boetserend.

Van der Aar dringt in zijn huis door tot het beeld- en geluidsarchief dat Onno Blom geheel uitgeplozen heeft. Wolkers was daarmee volgens de filmmaker de persoonlijke suppoost van zijn eigen verzameling, al heeft hij wel de typoscripten van zijn romans verbrand. Karina spreekt hij verder niet.Die kwam al in beeld tijdens eerdere fragmenten, bijvoorbeeld op jonge leeftijd toen ze zonder veel reactie de druiven uit haar decolleté haalde die Wolkers daar in stopte. Veel ruimte is er voor beelden van een gesprek dat voormalig Farce Majeure medewerker Jan Fillekers met Wolkers in de Zomerdijkstraat had, onder andere over de weinige prijzen die hij kreeg. Een prijs van de stad Amsterdam gaf hij weg omdat hij tegen het beleid van de stad was. Over zijn literaire werk zegt hij dat een autobiografie er niet in zat, omdat zijn verbeelding zo groot was. We zien ook de jonge Monique van der Ven in beeld rond de opnames van Turks fruit, waarin ze zegt dat Olga slechts een rol voor haar was en niets meer. Daarop zien we Annemarie Nauta die model stond voor deze rol. Ze merkt schamper op dat Wolkers slechts over haar lijf zijn mannelijkheid wilde bewijzen. Tenslotte horen we Wolkers op een tape tegen zijn advocaat zeggen dat Annemarie erg hoerig was en dat hij zelf het liefst een worm zou willen zijn, die alles overleeft.

In een opgenomen gesprek met uitgever Tilly Hermans klaagt hij over de kritiek op zijn roman De kus en hij biedt een enqueteur voor een toen nog gehouden volkstelling in plaats van informatie een gesigneerd exemplaar van Turks fruit aan. Verder was hij, zoals geen andere schrijver, tijdens de Vietnam oorlog actief voor het Medisch Comité Vietnam. De geschiedenis van de martelaren, dat in de boekenkast van zijn vader in Oegstgeest stond, maakte veel indruk op hem, vooral de man wiens tong wordt afgesneden of die met een boek op zijn borst gebonden zijn dood tegemoet gaat. Alles krijgt zin door de dood, zegt Wolkers. Het zou zijn lijfspreuk kunnen zijn, al ging het daarover in deze documentaire verder niet.

Hier mijn bespreking van De Waveren tapes, hier mijn verslag van Benali boekt Turks fruit, hier mijn verslag van het gesprek van Jeroen van Kan met Onno Blom over Het litteken van de dood.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten