Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 23 september 2017

Theaterrecensie: Het lijden van de jonge Werther, Toneelschuurproducties, Toneelschuur, 22 september 2017


Spelers gevangen in het gevoel - verstand dilemma van Goethe

Eline Arbo (Tromso, 1986), de nieuwe regisseur van Toneelschuurproducties, neemt een groot risico met een bewerking van de bestseller van Johann Wolfgang von Goethe uit 1774. De dramatiek in de brievenroman is overbekend en speelt zich af in een maatschappij die heel wat minder ruimte bood aan persoonlijke gevoelens dan tegenwoordig. Waar we tegenwoordig verloren lopen in onze gevoelens, werden die door de Duitse standenmaatschappij stevig in toom gehouden. Literatuurwetenschapper Raoul Thoos vertelt op deze avond voorafgaande aan de première dat Goethe in een tijd dat de psychologie nog in de kinderschoenen stond, vooral wetenschappelijk geïnteresseerd was in de melancholie. Hij putte uit zijn eigen levensverhaal met een onbeantwoorde liefde om inzicht te verschaffen in de aard van deze aandoening. Tegelijk schreef hij de ziekte van zich af en kon hij weer verder met zijn liefdesleven, waarover Dimitri Verhulst in de zesde aflevering van Made in Europe (2017) uitvoerig en smakelijk berichtte.

De wil tot subjectiviteit die begint met Het lijden van de jonge Werther - een vertaling van Die Leiden des jungen Werthers, waarin het lijden nog veel groter is dan in het Nederlands – wordt op grootse wijze vertolkt door Victor IJdens. Staande in een decor waarin de kleuren van de grond spatten en zelf gekleed in een loshangend tijgeroverhemd, vertelt hij dat hij de wijk heeft genomen uit een wereld die weinig gevoel kende. In de natuur kunnen zijn gevoelens stromen die in de stad beknot werden. Zeker in de meimaand van het jaar 1771. Werther is dan ook vastbesloten om zijn hart te gaan volgen. Onder zijn arm heeft hij een wit plastic stoeltje dat mooi past bij al het andere plastic in het decor. Hij vertelt over de reis die hij maakte naar Wolheim, die tenslotte leidde tot een ontmoeting met de beeldschone Charlotte S., ook nog een zorgzaam meisje, omdat ze na de dood van haar moeder voor haar jongere broertjes en zusjes zorgde. Werther is totaal in haar ban, alleen is het vervelend dat Charlotte al een verloofde heeft, Albert geheten die al gauw van een dienstreis terugkomt. 

Het feit dat Albert erg vriendelijk is voor Werther doet de spanning in het stuk geen goed. Alleen in een sterke scène tegen het eind zeggen ze elkaar duidelijk de waarheid. Ook de tweestrijd van Charlotte tussen de rationele Albert en de dweepzieke Werther komt, op, niet overtuigend over. Zowel Diewertje Dir als Sander Plukaard halen niet het niveau dat ze eerder in Emilia Galotti en As the world Tsjechov lieten zien. Daarvoor bevat de brievenroman van Goethe te weinig intrige. Arbo probeert daarom de hartenkreet van Werther met andere middelen interessant te maken. Meteen in het begin springt Plukaard al in in het verhaal dat Werther vertelt over een baljuw, maar consequent wordt dit niet gedaan zoals we vorig seizoen zagen in Onschuld van De Roovers. Door een uitspreken van de kalenderdagen wordt een poging gedaan om de dynamiek vast te houden, maar dat wordt tenslotte ook een maniertje dat dan ook weer door het drietal op de hak wordt genomen met een polonaise. Het decor geeft in ieder geval kleur, maar het sterkst is de inbreng van de live muziek, die al voor de voorstelling te horen is in het prachtig door Dir gezongen nummer Youth knows no pain en dat eindigt in het slotnummer Pyramid Song van IJdens op de piano. In die liederen en zelfs in de schlager Schön ist die Jugend komt meer Sehnsucht boven dan in de springerige, toneelmatige aanpak van het onderwerp. 

Hier mijn bespreking van Emilia Galotti, hier die van As the world Tsjechov, hier die van Made in Europe, hier die van Onschuld, hier het nummer Youth knows no pain van Lykke Li, hier Pyramid Song van Radiohead. De foto is van Sanne Peper.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten