Stammenstrijd in Zuid Soedan maakt het leven tot een hel
De tweelingzussen Ilse en Femke van Velzen maken
documentaires over onrecht in ontwikkelingslanden. Na hun portret van mensenrechtenactiviste
Claudine Tsongo uit Congo die zich buigt over de veroordeling van een
traditioneel genezer in Justice for sale
(2011), volgt in A haunting history
een portret van Anuol die na lange tijd als advocaat terugkeert naar Zuid
Soedan om oorlogsmisdaden aan te klagen. In eerdere documentaires, zoals in Good morning South Sudan, hoorden we al van de ontwikkelingen in
het land dat een lange burgeroorlog kende tegen Soedan en in 2011 onafhankelijk
werd. Dat betekende echter nog geen vrede want op de achtergrond was de
stammenstrijd nog altijd volop aanwezig.
De zussen Van Velzen beginnen met de koffer die Anuol in
Engeland pakt. Hij gaat terug naar Zuid Soedan dat hij sinds zijn kindertijd
niet meer gezien heeft. Hij heeft inmiddels zijn diploma als advocaat op zak en
is van plan de misdaden door vicepresident Machar gepleegd, aan de kaak te
stellen. Zijn neef Peter haalt hem van de luchthaven op een brengt hem naar
zijn familie in Juba. Vooral het weerzien met zijn moeder is ontroerend.
Anuol toont foto’s van Engeland. Hij wist voordien niet dat
er internationaal recht bestond op grond waarvan schenders van mensenrechten kunnen
worden aangepakt. Zijn stam kreeg in 1991 te maken met een aanslag van de Nuer,
geleid door Machar, die hun dorp platbrandde en de bevolking vermoordde. Samen
met zijn moeder vluchtte Anuol naar Kenia.
Samen met Peter neemt hij een kijkje bij een plaats onder
een boom waar gewoonterecht gesproken wordt. Hij stelt voor dat er een gebouw
moet komen waarin ook in tijd van regen recht wordt gesproken, maar die
suggestie wordt door aanwezigen weggewoven omdat er teveel corruptie in het
land is. Anuol is ook niet te spreken over de politie op straat met grote
geweren. Samen met Peter luistert hij naar een toespraak van president Kiir op
de tweede onafhankelijkheidsdag in 2012. Peter is enthousiast over de militaire
parade maar Anuol moet terugdenken aan de vreselijke gebeurtenissen in 1991,
die een feestmaal voor de aasgieren waren. Anuol vraagt zich, net als
overlevenden van concentratiekampen, af waarom hij het, anders dan veel van
zijn leeftijdsgenoten, overleefd heeft. Hij gaat naar de gouverneur om te
pleiten voor een gedenksteen voor de gebeurtenissen in 1991 maar de gouverneur
wil daar niets van weten om anderen niet voor het hoofd te stoten. Hij wil het
verleden laten rusten.
Anuol basketballt om de teleurstelling van zich af te
zetten. Het zegt dat zijn volk niet gemakkelijk is en snel uit hun dak kan gaan
over onbeduidende zaken.
Een regeringswissel door Kiir voorspelt weinig goeds. Aan
het eind van 2013 volgt een nieuwe burgeroorlog. De familie van Anuol vlucht
naar een opvangkamp in Oeganda. Zijn moeder heeft van de stress hoge bloeddruk
gekregen. Na drie maanden nemen Anuol en Peter een kijkje in hun streek en zien
wat er allemaal platgebrand is door de Nuer. Een burgemeester toont een
massagraf waar 870 burgers begraven liggen. Ondanks een wapenstilstand tussen
Kiir en Machar vreest Anuol nieuwe vijandigheden. Tijdens een vergadering van
het maatschappelijk middenveld bepleit Anuol verantwoording boven verzoening
maar dat wordt door de aanwezigen anders gezien. Tijdens een toespraak zegt
Kiir dat Machar nog steeds door vecht. Hij herhaalt zijn aanbod voor amnestie
terwijl hij volgens Anuol de bevolking moet beschermen. Een tocht over de Nijl
maakt hem ervan bewust dat hij zijn land niet opnieuw kan verlaten. Hij hoopt
dat ze door vergeving verder komen, maar dat is volgens de laatste
ontwikkelingen helaas niet het geval.
Behalve Anuol is er nog een portret van een andere advocaat
die in Soedan werkzaam is nadat hij in Nederland gestudeerd heeft. Zijn naam in
Kon Kelei en hij was eerder kindsoldaat in de burgeroorlog. Documentairemaker
Albert Elings gaf hem een camera waarop hij zijn indrukken van Nederland kon
vastleggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten