Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 19 september 2017

In transition, New Democratie 1, Pakhuis de Zwijger, 20 januari 2016


Democratie, dat is nogal wat

De nieuwe debatserie in Pakhuis de Zwijger over nieuwe vormen van democratie begint met een kort college van hoogleraar John Grin (zie foto) over transitie. Deze term werd al in een eerdere Tegenlicht uitzending uit 2013 rond Jan Rotmans uit de doeken gedaan. Inmiddels heeft men niet stil gezeten, zoals de sites Transitie Nederland en Transitiepraktijk laten zien. Moderator Natasja van den Berg probeert in een gesprek met Grin, Albert Jan Kruiter van het Instituut voor publieke waarden en politicologe Monique Leyenaar een bodem te leggen die het mogelijk maakt om in volgende debatten verder te praten over democratische vernieuwing. Ze gaat door waar Het Filosofisch Kwintet laatst stopte, ook al is klopt dit niet in als we de chronologie in acht nemen.

Grin legt uit dat transities veranderingen bewerkstelligen op allerlei maatschappelijke gebieden. Parallelle ontwikkelingen breken door gewone gang van zaken heen. Grin noemt het voorbeeld van de elektrificatie die de kolenboer aan de dijk zette. Om een verandering teweeg te brengen is een taal nodig. In het geval van de elektrificatie was dat een term als energiecentrale. In de transitietaal worden termen gebruikt als regime, nichepraktijken en landschap. Een materiële structuur dient aanwezig te zijn. In de energietransitie zijn dit zonnepanelen. Een nichepraktijk laat zien dat die in de vorm van dakpannen gelegd kunnen worden. De transitie gaat sneller als verschillende dynamieken elkaar versterken. Op het vlak van democratische vernieuwing kunnen dit soort begrippen ook gebruikt worden om inzicht te krijgen in het veranderingsproces.

Van den Berg leidt het gesprek in met de vaststelling dat de democratie beter kan. Ze vraagt wat de gasten eerst willen zeggen over het huidige regime. Kruiter vindt dat het burgerschap afneemt, zoals te zien is in de daling van de leden van politieke partijen. Het individualisme en het cliëntelisme is groot. Hij voorspelt over zeven jaar een ondergang van ons democratisch systeem. Leyenaar zegt dat de maatschappij veranderd is maar de politiek niet. In termen van transitie kunnen we zeggen dat het landschap veranderd is. De verschillen tussen de partijen zijn veel kleiner geworden en de mensen mondiger. Burgers willen meer zelf doen.. Kruiter zegt dat dit niet automatisch inhoudt dat daarmee de democratie gediend is. Er zit ook veel eigenbelang bij.   

Van den Berg wil weten in welke de politiek moet veranderen om aansluiting te vinden bij de tijdgeest. Leyenaar bepleit andere vormen van democratie dan de representatieve, omdat verschillende groepen daarin buiten de boot vallen. Zij denkt aan meer directe en participatieve vormen en is voorstander van burgerjury’s. Grin zegt dat die ook een schakel kunnen vormen bij vragen zoals in welk land we willen leven. Een filosoof in de zaal merkt op dat private belangen het democratisch ideaal ondermijnen. De burger is een consument geworden. De taal is daarmee gewijzigd. Grin wijst op een nichepraktijk als Buurtzorg die meer kwaliteit biedt tegen minder kosten. Een ander uit de zaal brengt het atlas complex naar voren waarbij politici menen dat zij de beslissingen nemen terwijl die in werkelijkheid wereldwijd door kapitalisten en op lokaal niveau door burgers genomen worden. Nog een ander brengt het welbegrepen eigenbelang in dat tussen algemeen en eigenbelang in zit en dat voor goede ontwikkelingen, bijvoorbeeld op het gebied van de woningbouw, heeft gezorgd.

Ook de initiatieven van David van Reybrouck, digitale praktijken en deliberatieve vormen als de G-1000 komen aan bod. Die kunnen ook gezien worden als nichepraktijken, maar op een of andere manier lijkt met het aandragen van bouwstenen het zicht verloren te gaan op de richting die we uit moeten. Kruiter verzucht dat het nogal wat is, die democratie. Loten wie deelneemt aan een gesprek vindt hij in ieder geval depolitiseren. Iemand uit de zaal merkt op dat de decentralisatie van overheidstaken de burger alleen maar nijdiger heeft gemaakt. Kruiter merkt op dat die tot beleidsinstrument is gemaakt. De overheid vult de rol van de burger zelf in. De vraag van een ander hoe ver we inmiddels met de transitie zijn, is moeilijk te beantwoorden. Het verzet van het regime tegen verandering is taai denk ik en elke adempauze wordt gebruikt om gebied terug te veroveren. De nationale politiek krijgt steeds minder te zeggen, klem als ze zit tussen Europese regelgeving en lokale initiatieven. Maar het denken in termen van transitie lijkt me waardevol om het veranderingsproces te begrijpen.

Hier mijn verslag van TransitieNL, hier de site van Transitie Nederland, hier die van Transitiepraktijkm waarop men zelf met een transitie aan de slag kan gaan, hier de site van Pakhuis de Zwijger met een livestream van deze uitzending, waarop men de powerpointpresentatie van Grin in zijn geheel kan beluisteren, hier mijn bespreking van Het Filosofisch Kwintet over de toekomst van de democratie, hier meer over het Instituut voor Publieke Waarden, die in De Tocqueville een belangrijke inspirator ziet.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten