Aangrijpend relaas over de dood van een zesentwintigjarige
Engelse.
De manier waarop het onderwerp incest behandeld wordt heel
spectaculair zijn, zoals in de film Festen
(1997) van Tomas Vinterberg, waarin Christian, de zoon van de pater
familias tijdens een familie etentje ter gelegenheid van diens zestigste
verjaardag, een toespraak houdt waarin hij onomwonden melding maakt van
seksueel misbruik van hemzelf en zijn overleden zus Linda. Inez van Dullemen
kiest voor een bescheidener opzet in de vorm van een novelle, die net zo beeldend
en niet minder aangrijpend is.
Naar aanleiding van een verblijf is een huis waar kort
daarvoor een meisje zelfmoord had gepleegd, vertelt Van Dullemen over de zusjes
Holly en Heather (1952-1978) die in een welgesteld gezin opgroeiden, waarin ook
broertjes waren, die echter verder niet in het verhaal voorkomen. De aandacht
is gericht op de twee jaar oudere Heather die door haar vader misbruikt wordt. Vanwege
psychische problemen wordt ze in een kliniek opgenomen waar ze achtereenvolgens
de diagnoses schizofreen, multiple persoonlijkheidsstoornis en borderliner opgespeld
krijgt. Het is schrijnend dat Holly haar zus wegbrengt en verzwijgt waar ze
naar toe gaan. Dat komt haar op een groot schuldcomplex te staan, want de
meisjes noemden zich bloedzusters nadat ze elkaars bloed vermengd hadden.
De vorm waarin het verhaal wordt opgediend is heel divers en
dat heeft te maken met informatie die Van Dullemen in het huis vond. Er is om
te beginnen sprake van een verteller die de meisjes aan de lezer voorstelt
tijdens de gang van Holly door het leegstaande ouderlijk huis, vlak voor de
verkoop. De sfeer is Engels zoals al aan de namen van de meisjes te zien is en
zal te maken hebben met het werk van Van Dullemen als au pair in Essex. Daarna
komt Holly aan het woord. Ze herinnert zich uitstapjes met de Rolls Royce, die
haar vader verzamelde en een verblijf samen met Heather in een oude wagen van
dit merk, genaamd Oude Katrien, in de tijd dat Heather al schizofreen was. Veel
indruk maakte het feit dat Heather de dood van haar grootvader voorspelde,
waarover zij zich later ook schuldig voelde, zoals ze in een brief aan Holly
vertelt, maar Holly wil haar vooral beschermen. Uit rechtstreekse
dagboekfragmenten van Heather spreekt vooral angst voor de ervaren kloof met de
wereld. Ze begint een brief met: ‘Ik vind
het moeilijk om hier op aarde te leven. Overal zijn regels hoe je je moet
gedragen, die staan als hekken om je heen.’ Ze eindigt de brief met de zin:
‘Ik weet niet of ik wel in hun wereld
thuishoor.’
Het tweede gedeelte begint met de wandeltocht van Holly en
Heather naar de inrichting. De aandacht is opnieuw vooral op Heather die met haar
psychiaters over de verkrachting door de vader spreekt. Ook moeder Todi komt
aan het woord. Ze is er stellig over is dat er geen sprake van incest kan zijn
geweest. Heather zelf ziet zich als een intens gepassioneerd wezen. In brieven
aan Holly schrijft ze dat hun vader niet van hun moeder hield, op zoek ging
naar een ander liefdesobject en dat zij een plooibaar onervaren kind was. Ze
zou willen dat hij werd opgesloten.
Net zo aangrijpend als de wandeltocht van de meisjes naar de
inrichting, is de brief van Holly aan Heather over de nacht dat ze ontdekte dat
Heather niet in bed lag. Ze ging naar buiten om een blik door het gordijn te
werpen op haar vader die Heather in bed streelde. In de inrichting ruilt ze
haar rode trui voor de zwarte van Heather als ze een kwartiertje in haar kamertje
mag. De moeder komt op gesprek en vertelt de behandelaar over de grillen van
Heather die ze opvat als behorend bij een kunstenaar, hetgeen een ironische
glimlach bij de psychiater opwekt, die denkt dat men zulke vrouwen maar in de
waan moet laten. Rond de dood verblijft Holly in de Verenigde Staten. Ze komt
over voor de begrafenis, die door Van Dullemen op mooie wijze beschreven wordt,
waarna het verrassende slotwoord aan de moeder is.
Hier
mijn bespreking van Festen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten