Radicale filosoof bepleit een ethische levensstijl
Peter Singer (1946) is een Australisch filosoof die op
Princeton bio ethiek doceert en scherp nadenkt over ethische kwesties. In 1975
kreeg hij bekendheid met zijn boek Animal
Liberation (vertaald als Dierenbevrijding in 1994) dat nog steeds
uitgegeven wordt en het handboek werd van het dierenbevrijdingsfront. De mens
staat volgens hem niet los van het dier en dient daarom niet zo’n grote aanspraak
te maken op zijn of haar denkkracht. In 2009 kwam The life you can save uit, waarin hij oproept om rijkdom te delen
en daarmee de armoede te verminderen. Hij ziet de mens vooral als een ethisch
wezen. Journalist Joël De Ceulaer voelt hem aan de tand, voorafgegaan door
televisiefragmenten over onderwerpen die hij aansnijdt.
Op de eerste plaats vraagt De De Ceulaer of de filosofie ons
wakker moet schudden.
Singer denkt dat veel van onze gedachten niet
gerechtvaardigd kunnen worden en dat de filosofie helpt om ons daarvan bewust
te worden. De filosofie is daarmee in potentie radicaal. Veel van onze
gedachten stammen uit het christelijk gedachtegoed en bieden troost, maar
Singer gelooft daar niet in. Hij zoekt een andere ethiek en volgt daarbij de weg
van de logica. De praktische gevolgen voor de bio ethiek kwamen hem in de jaren
tachtig en negentig in landen als Duitsland en Oostenrijk niet op veel
waardering te staan. Men dacht dat hij euthanasie voorstond zoals de nazi’s dat
propagandeerden, terwijl hij zelf een joodse achtergrond heeft en familieleden
in concentratiekampen zijn omgekomen. Het was de reden dat zijn familie naar
Australië uitweek. Zelf heeft hij het individueel welzijn altijd voor ogen en
is alert op racisme en machtsvertoon, dat daarmee te maken heeft.
De Ceulaer zegt dat hij aan het begin van zijn studie nog
niet bezig met dierenwelzijn.
Singer antwoordt dat hij net de meeste van zijn landgenoten
vlees at. Pas het besef van de schadelijkheid van de bio-industrie maakte hem
bewust van de niet te rechtvaardigen praktijken. Waarom zouden we dieren laten
lijden terwijl we dat de mens niet willen aandoen? Zelf is Singer, ondanks de
toegenomen aandacht voor dierenwelzijn, niet tevreden over de huidige toestand
omdat het misbruik van dieren gewoon doorgaat.
De Ceulaer vraagt of er een verband is tussen zijn
dierenstandpunt en zijn bio ethiek.
Singer vindt het verkeerd om de eigen soort voor te trekken
boven andere soorten en neemt daarmee afstand van het idee van de
onschendbaarheid van het menselijk leven. Hij vindt het vreemd dat men het
leven van een ander mens niet mag benemen en wel dat van een zieke hond. Hij
vindt een mensenleven niet heilig en bepleit dan ook het recht op euthanasie.
De Ceulaer vraagt waarom dit idee zo controversieel is.
Volgens Singer heeft dat te maken met de invloed van het
christelijk denken. Hierdoor wordt in veel landen de wettelijke mogelijkheid
van euthanasie tegengehouden. Hij had liever gezien dat die mogelijkheid er
geweest was voor zijn 85 jarige, dementerende moeder. Haar kleinkinderen bleven
nu achter met een verkleurd beeld van haar.
De Ceulaer komt te spreken over The life you can save.
Singer schetst het dilemma van een kind dat in een vijver
zal verdrinken als de persoon die net nieuwe schoenen heeft gekocht, niet zal
ingrijpen. Studenten vonden het voorbeeld vreselijk, maar Singer ging verder
door te stellen dat we voor hetzelfde bedrag dat die schoenen kostten een kind
in leven kunnen houden. Hij denkt dat we op die manier veel ellende kunnen
voorkomen.
De Ceulaer vraagt of de Westerse mens dit ook moet doen.
Singer is een utilarist en pleit voor een ethische
levensstijl waarin men zich niet alleen onthoudt van kwalijke daden, maar ook
een concrete bijdrage levert aan het verminderen van armoede. Zoiets hoeft niet
eens veel te kosten. Als men één procent van het inkomen afstaat en de rijken
tien, komt men al een heel eind.
De Ceulaer vraagt tenslotte naar de zin van het leven.
Singer gaat ervan uit dat het bewustzijn evolueert en dat we
hierdoor betekenis kunnen toekennen en zingeven.
Hier
meer informatie en een korte trailer op de site van Lichtpunt, dat het interview op 11 oktober 2015 op Canvas uitzond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten