De nieuwe wereld volgens Mariana Mazzucato
Spil in de uitzending De
slimme staat onder regie van Martijn Kieft is de Amerikaanse econome
Mariana Mazzucato (zie foto), die op een bevlogen manier bezig is om ervoor te zorgen dat
de verhouding tussen publieke en private sector verbetert. In de vele jaren
voor de financiële crisis heeft de private sector sterk geleund op de publieke
sector en sinds de laatste wordt ingekrompen dreigt de innovatie te stagneren.
Daarbij is het ook nog eens zo dat de private sector winsten in de zak steekt
en die niet opnieuw investeert.
Commentator Chris Kijne leidt het onderwerp in met de vraag
of we de economische groei en de innovatie van het bedrijfsleven met Google en
Apple als uithangborden wel aan de private sector te danken hebben. Mariana
Mazzucato, hoogleraar economics of innovation, weerspreekt deze aanname. Volgens
haar is het een mythe dat de overheid alleen maar goedkeurend toekijkt. Google
zou zonder internet nergens zijn. De overheid was de aanjager die ervoor zorgde
dat de economische groei kon plaatsvinden. De smartphone is alleen slim door de
technologie die erin zit en die is afkomstig van met publiek geld gefinancierde
onderzoeken, zoals innovatie-expert Frans Nauta haarfijn uitlegt. Veel
onderdelen zijn ontwikkeld voor de militaire wereld, het touchscreen komt van
een start-up aan de universiteit van Delaware en werd in 2005 door Apple
gekocht om daar grote winsten mee te maken, zonder daar veel voor terug te
doen, in het negatieve zelfs door op een handige manier weinig belasting te
betalen. Nauta zegt dat het ontwikkelen van een touchscreen voor Apple
onbetaalbaar zou zijn geweest en er dus nooit gekomen was als de universiteit
er niet mee begonnen was.
Tegenlicht gaat naar Bristol waar de European Space Agency
gevestigd is, die de interesse heeft gewekt van Airbus die graag met lichtere
toestellen zou vliegen en daartoe de kans krijgt door het 3d printen met
metaal. David Jarvis van ESA zegt dat hun innovatieve werk nooit van de grond
was gekomen als de overheid daartoe niet de aanzet gegeven had. Hij stelt dat
het printen met nieuwe metaal legeringen in ieder geval werkgelegenheid
oplevert. Hij gaat voorbij aan de vraag van Mazzucato of Airbus wel genoeg
belasting betaalt. Mazzucato noemt ook Starbucks en Apple als voorbeelden van bedrijven
die hun belastingen op handige manier verminderen. Ze vindt het ook nog eens
verwerpelijk dat dit soort bedrijven de winsten oppot om de aandeelhouders te
plezieren in plaats van verder te investeren. Tesamen met een terugtredende
overheid werkt dit innovatieve verlamming in de hand.
Kijne stelt de vraag hoe een en ander te werk gaat in de
farmaceutische industrie, waar men ook voortbouwt op wetenschappelijk
onderzoek. Mazzucato is van mening dat de overheid bij patentering zou moeten
kunnen ingrijpen om de prijzen voor medicijnen niet uit de hand te laten lopen.
Kijne zegt dat dit vooral bij de peperdure weesmedicijnen geldt. Hij laat dit
zien aan de hand van Jan Timmerman die jaarlijks voor 150.000 euro aan
medicijnen voor de ziekte van Gaucher krijgt. De hoogleraar die de medicijnen voorschrijft
zegt dat ze niets kan doen aan de prijzen die de farmaceuten vragen. Eigenlijk
betaalt de maatschappij dubbel omdat men eerst de onderzoeken gesubsidieerd
heeft.
In Denemarken heeft de overheid een fonds opgericht dat
investeert in nieuwe bedrijven, die bijvoorbeeld gemakkelijk te programmeren
robotarmen ontwikkelen, die zo op het oog aan toestellen op een sportschool
doen denken. Zonder hulp van de overheid zou het onmogelijk geweest zijn om
zoiets te ontwikkelen. Na het commerciële succes vloeide de winst terug in het
fonds dat daarmee weer nieuwe investeringen doet, totdat het fonds zich straks
wellicht overbodig is. Mazzucato is zeer over deze constructie te spreken. Die
zou ook ingezet kunnen worden bij initiatieven om klimaatverandering teniet te
doen, zoals de Deense overheid voorstaat met haar doel om in 2050 op
energiegebied fossielvrij te zijn. De concrete doelstelling en het betrekken
van veel sectoren waarbij publieke en private sector samenwerken, is een kolfje
naar haar hand.
Hier
meer informatie op de site van Tegenlicht, zoals gebruikelijk kan men vanavond
napraten over de uitzending in Pakhuis de Zwijger maar ook elders.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten