Toekomst Europa bepaald door hart of door verstand?
Stephan Lambu van het Belgische onderzoeksprogramma Panorama
volgde een half jaar lang de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble in
zijn strijd met Yanis Varoufakis over de toekomst van Europa. Het is boeiend de
titanenstrijd te volgen die zich in de eerste helft van dit jaar afspeelde. Ik
had nooit veel op met het harde beleid van de conservatieve Schäuble maar werd in
de documentaire geïntrigeerd door zijn onvermoeibare en rustige optreden. Dat
werd versterkt door de rolstoel waarin hij zichzelf voortduwt nadat hij in 1990
door een aanslag tot aan zijn borstbeen verlamd raakte.
Op 26 januari j.l. krijgt Griekenland een nieuwe linkse
premier, een schok die tot in Brussel gevoeld wordt. De door de trojka geëiste
hervormingen vallen bij de Grieken niet goed. Schäuble wordt gezien als een
nazi en een boekhouder. Zelf geeft hij toe dat hij een boeman is, maar dat lijkt
hem niet te deren. Europa is zijn project.
Tijdens de eerste ontmoeting met de Griekse minister van
Financiën Varoufakis tutoyeren de heren elkaar. De verschillen zijn groot, niet
alleen wat betreft het dragen van wel of geen stropdas. De politiek door de wol
geverfde Schäuble ziet zijn Griekse collega als een flitsende popsterachtige
motorduivel terwijl hij zichzelf neerzet als een saaie brompot. Varoufakis legt
uit dat zowel Griekenland als Europa een probleem heeft met de leningen die in
het verleden verstrekt zijn. Schäuble zegt na afloop dat ze het erover eens
zijn dat ze het niet met elkaar eens zijn.
Op 16 februari worden de duimschroeven aangedraaid. De
toekomst van de Europese Unie staat op het spel. Het is de vraag wie van de
twee welke strategie gebruikt om de zaak naar zijn hand te zetten. Varoufakis
ziet de Eurogroep en de trojka als instrumenten van de denkbeelden van
Schäuble. De laatste laat zich echter niet chanteren. Op de laatste dag van
februari moeten er een akkoord met Griekenland zijn om verdere leningen
mogelijk te maken, maar de onderhandelingen mislukken en Griekenland krijgt een
overbruggingskrediet. Schäuble wil niets zeggen over een Grexit dat hij wel
eens bij een vroegere Griekse minister van Financiën aankaartte. Volgens
Varoufakis heeft Schäuble geen mandaat om een Grexit door te drijven. Schäuble
op zijn beurt zegt dat Varoufakis een ander idee van integriteit heeft en dat
het hem om vertrouwelijkheid gaat.
Schäuble spreekt in New York met de top van de bankwereld
die de instabiliteit van de Euro als een bedreiging voor hun toekomst ziet en
bezoekt het IMF in Washington D. C. waar ministers van Financiën samenkomen die
met elkaar heel wat geld aan Griekenland geleend hebben. Varoufakis wil nog
steeds zijn beloftes aan het Griekse volk en aan Europa nakomen en wil Schäuble
daarvan overtuigen. Tijdens een bijeenkomst van de G7 op 20 mei in Dresden
blijken Schäuble en Merkel het oneens over het beleid ten aanzien van
Griekenland. Merkel vraagt Schäuble een aparte top met Lagarde en Draghi te
organiseren. Op 1 juni sluiten ook Juncker en Hollande zich daar heel
verrassend bij aan. Griekenland krijgt zonder medeweten van Schäuble een
laatste aanbod.
In de aanloop tot de deadline op 30 juni voert Schäuble de
druk op. Hij zegt tegen een journalist dat nadenken en praten over een Grexit
twee verschillende dingen zijn. Varoufakis vreest dat centrifugale krachten Griekenland
in de greep krijgen als een vertrek uit de euro een feit is. Voor Schäuble
geldt het Europese project. Hij wil het vertrouwen van de burgers terugwinnen.
Tsipras schrijft in juni een referendum uit waarbij hij de
bevolking vraagt tegen de hervormingen te stemmen, hetgeen ook gebeurt. Europa
stond daarmee op een kruispunt, zegt de Finse minister van Financiën. Varoufakis
verlaat boos de vergadering omdat Schäuble de touwtjes in handen heeft.
Schäuble zelf betreurt het dat het Griekse volk slachtoffer is geworden van een
verkeerd beleid van de linkse regering, maar respecteert de uitslag van het
referendum, waarin de Grieken zich tegen de besparingen keren. Hij heeft een
plan in zijn hoofd om Griekenland vijf jaar op afstand van de Unie te zetten.
Tijdens een top in Brussel lekt het plan uit. De
Oostenrijkse minister van Financiën zegt dat Schäuble weet wat dit teweeg zal
brengen, namelijk haat bij de Grieken over hun vernedering. Merkel en Tsipras
zitten zeventien uur bij elkaar, waarop Griekenland zwicht. Op 17 juli neemt
Schäuble ontslag omdat hij overruled werd door Merkel. Zo is dat, constateert
hij nuchter. Hij had bij zijn aantreden in 2009 tegen Merkel gezegd dat hij
veeleisend is en loyaal, maar houdt de eer aan zichzelf. Varoufakis ruimde op 6
juli al het veld omdat hij teveel kwaad bloed zette en door Tsipras niet meer
als een geschikt onderhandelaar gezien werd.
De vraag over de toekomst van Europa is hiermee nog niet
beslist. Na het akkoord met Griekenland heeft de technocratische kant de buit
binnen gehaald, maar onder de oppervlakte broeit het en het verzet kan zo weer
oplaaien, op de eerste plaats in Griekenland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten