Sociaal drama toont absurde kant verloederd gezin
Onrendabelen zijn mensen die geen nut meer hebben voor de
maatschappij. Omdat deze in snel tempo verandert, valt een grote groep buiten de
boot. Tegelijkertijd worden allerlei steunverbanden afgepakt. Voldoende reden om eens
goed kwaad te worden. Het gezin dat door Oostpool opgevoerd wordt, past echter
nauwelijks in dit plaatje. Het lijkt geen boodschap aan de maatschappij te hebben.
Anders dan bijvoorbeeld de Roma, die hun eigen cultuur in ere houden, bestaan hier nauwelijks idealen, behalve dan bij de moeder die haar gezin en
daarmee zichzelf in stand wil houden. Het vegeteren, dat dichter bij de dieren
staat dan bij menselijke ontwikkeling, vormt het uitgangspunt en de conclusie
van De onrendabelen van toneelgroep Oostpool,
geschreven door Joeri Vos en geregisseerd door Marcus Azzini. Dat neemt niet weg dat de voorstelling met veel brille gespeeld wordt.
De verloederde toestand waarin het gezin zich bevindt is
overduidelijk. De vader zit in de gevangenis, drie kinderen zijn
uit huis geplaatst. De container waarin de moeder woont met haar puberdochters Destiny
en Whitney en Kevin, de drugsverslaafde en seksbeluste vriend van Destiny, geeft
hun afstand tot de maatschappij weer. De ogen van de uitgeputte familieleden liggen
diep in de kassen, de lijven glimmen ongezond. De baby van Destiny en Kevin die
buiten in de kinderwagen huilt, versterkt het gevoel van verlatenheid. Destiny
heeft het te druk met de smartphone van Whitney om aandacht te geven aan haar
kind. Af en toe bekommert Whitney zich om het hummeltje. De moeder leeft alleen
op als ze zichzelf gedrogeerd heeft met de pillen van Kevin.
Destiny vindt op de telefoon van Whitney een seksfilmpje van
haar met haar nieuwe vriend. Kevin verlekkert zich aan de beelden. Er komt
weinig anders dan straattaal over zijn lippen, waardoor het lijkt alsof hij uit
een andere wereld komt. Zijn belevingswereld met altijd een honkbalknuppel in de buurt past daar
bij, maar dat geldt ook voor de anderen, behalve voor Whitney die een rijke
vriend voor zichzelf gereserveerd heeft die haar uit het tranendal moet halen. De
verhoudingen zijn gespannen. Bij het minste of geringste schiet de vlam in de
pan, hetgeen met veel overtuiging door de zussen en de moeder wordt neergezet.
Dramatherapeute Hansje vormt een fraai tegenwicht te midden
van de ontluistering. Ze is piekfijn gekleed, heeft goede bedoelingen en een
luisterend oor. De moeder heeft zich aangepast aan het
vocabulaire van de hulpverlening. Ze doet het voorkomen dat het een leermoment
is voor haar kinderen om uit huis geplaatst te zijn, want dat versterkt hun
weerstand. Meteen echter komt alle gif weer boven over een maatschappij die
haar kinderen afpakt en haar met schulden opzadelt. Daar kan zelfs Hansje weinig
aan veranderen. Haar mededeling dat er een rechtszaak op punt van beginnen
staat over de uithuiszetting van het gezin omdat het terrein door Shell gekocht
is, verergert de stress. Om enige weerbaarheid bij de moeder op te wekken, doet
Hansje met haar aandachtoefeningen, maar met gesloten ogen, waardoor ze niet
ziet dat de moeder met een sigaret in de mond slechts voor de vorm meedoet. Het
is een van de weinige echt grappige momenten in de voorstelling.
Een verdere verknoping ontstaat als de vriend van Whitney
een topman van Shell blijkt te zijn. Het seksfilmpje vormt voor Kevin een geschikte
aanleiding om de man te chanteren, die blijkbaar niet wist dat Whitney nog
minderjarig was. Als Kevin de vriend heeft laten gaan met als dreigement dat
hij nog tot donderdag de tijd heeft om hun afspraak na te komen, vindt hij het
tijd voor een nummertje met Destiny. Omdat die echter geen zin heeft, legt hij
het aan met Hansje, die net terug is van de rechtszaak, die in tien minuten in
het nadeel van het gezin beslist was. Hansje voelt zich duidelijk ongemakkelijk
met de avances van Kevin maar kan zich daar ook niet aan onttrekken, een fraai
element dat dit sociale drama boven het cliché doet uitstijgen.
De moeder vlucht in een fantasie en wordt daar uitgeholpen
door Whitney in een fraaie scène die een verademing is na alle lichamelijk
verbaal geweld en wrange humor dat de toeschouwer twee uur lang over zich heen
heeft gekregen. Tenslotte blijft het gehuil van de baby over. Daarmee is de
cirkel rond. Een oplossing voor zoveel ellende is er niet. Het is maar gelukkig
dat het beeld dat Oostpool van een gezin aan de zelfkant voorschotelt, te
absurd is voor de werkelijkheid, al zijn er tendensen om het leven van
onrendabelen door de wrongel te halen.
Na afloop vertelde Noel S. Keulen die de rol speelde van dramatherapeute
Hansje dat in Fresh young gods, het
tweede deel van dit drieluik Goede
bedoelingen, de aandacht op de bovenlaag van de maatschappij gericht wordt.
Opnieuw komt dan Shell in beeld, dit keer als symbool voor de verloedering aan
de bovenkant. Het is te hopen dat de ontwikkeling dit keer
niet over de top worden gevoerd, want de werkelijkheid, waarin de multinational
en daarmee een groot deel van de politiek, nog steeds inzet op fossiele
brandstof is al bizar genoeg.
Hier de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten