Oorlogsmisdadiger ontsnapt tussen arglist en argeloosheid
Vorige maand overleed Siert Bruins, naar afgelopen maandag
bekend werd. Documentairemaker Gideon Levy maakte in 2012 een portret van deze
in Duitsland wonende oorlogsmisdadiger, hetgeen een proces tegen Bruins tot
gevolg had, dit maal over zijn betrokkenheid bij de moord op de Groningse
verzetsman Aldert Klaas Dijkema. Drie jaar later kijkt Levy nog eens terug op
de zaak die ook in Nederland regelmatig in het nieuws was.
Ik heb geprobeerd een helder beeld te schetsen van de
warrige montage van de verschillende onderdelen van deze trieste geschiedenis.
De Duitse historicus Stephan Stracke zette Levy in 2012 op
het spoor van Bruins die eerder een proces aan zijn broek gehad had, maar nooit
veroordeeld was en zijn dagen in alle rust in Sauerland sleet. Er zijn ook oude
beelden van het NOS Journaal uit 1979 waarin Bruins in Nederland per verstek
wordt veroordeeld. In 2012 zocht Levy Bruins daar op om hem te horen over de
zaak Dijkema maar veel leverde dat niet op. Anders verging het de Duitse
televisie, die hem wel uitspraken ontlokte over de autorit vanuit Delfzijl. Hij
vertelt daarop dat zijn collega die de dienstauto bestuurd, het dodelijke schot
had gelost.
Dijkema was eerder gearresteerd geweest en in 1944 opnieuw
opgepakt nadat hij een weduwe opzocht van een man die doodgeschoten was. Twee
zussen van Dijkema leven nog. Ze zijn inmiddels rond de honderd. Aukelien moest
ooit getuigen. Ze vertelde toen over het rouwbeklag dat haar broer aan de
ongelukkige weduwe bracht, hetgeen hem opnieuw op arrestatie kwam te staan met
als gevolg dat hij pas terugkeerde toen hij dood op de deel was teruggelegd. Ze
vindt het vreselijk dat de moordenaar nog steeds vrij rondloopt.
De documentaire Levy
& de laatste nazi’s: Argeloos begint op 8 januari 2014 als het proces
tegen Bruins in Duitsland eindigt. De media-aandacht was groot. Aanklager
Andreas Brendel heeft onderzoek gedaan naar de feiten en in het begin van de
zaak de pers ingelicht. Hij heeft zich geconcentreerd op de term arglist die
zeven jaar eerder ook al eens met succes werd gebruikt in een zaak rond de
moord op joodse onderduikers. In Nederland heeft men een reconstructie van de
tocht gemaakt vanuit de cel in het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst in Delfzijl
naar de stad Groningen, die hij echter nooit bereikte omdat hij in de omgeving
van Appingedam zogenaamd op de vlucht doodgeschoten werd.
Omdat Dijkema weet had van het feit dat in de gevangenis in
Groningen vaak gemarteld werd, moet hij bang zijn geweest, zeggen de
Nederlandse rechercheurs die zich met de zaak bezig hielden. Men had het lijk
langs de weg laten liggen en de politie van Appingedam ingelicht die de
volgende dag een kijkje ging nemen. Men vond een nieuwe getuige die eerder
nooit verhoord was. Deze dementerende Bolt, een vroegere rijkspolitieman, vertelde
in een helder moment heel verontwaardigd over de brute manier waarop men
Dijkema uit de auto gesleurd had en hem van achteren door zijn hoofd had
geschoten.
De 92 jarige Bruins komt achter een rollator de rechtszaal
in (zie foto) om de uitspraak te vernemen en is tevreden met zijn vrijspraak . De rechter
vond het, vanwege de vermeende argloosheid van Dijkema, een geval van doodslag
en die is verjaard. NOS correspondent Margreet Brandsma houdt hem de microfoon
voor zijn mond maar Bruins geeft niets toe. De Nederlandse hoogleraar
strafrecht Rüter spreekt van een vertoning. De Duitse rechtspraak verschilt met
de Nederlandse als het gaat om het verschil tussen moord en doodslag. Bij het
eerste gaat het om de gruwelijkheid waarmee iemand wordt omgebracht. Helaas was
Brendel er niet in geslaagd om de arglistigheid te bewijzen. Levy zelf houdt er
een wrange nasmaak aan over. Hij draagt de documentaire op aan iedereen die
omgekomen is door toedoen van Bruins.
Hier
de trailer van Levy & de laatste nazi’s
uit 2012.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten