Bordkartonnen beelden van sociaal bewogen Nederlands
feministe
De film over Aletta Jacobs door Nouchka van Brakel wordt
gepresenteerd als een mengeling van speelfilm en documentaire, een genre
waarvoor de term docudrama gereserveerd is. Wellicht om het historisch karakter
van het portret te benadrukken, is in zwart wit gefilmd. Pas op het eind, als
Nouchka van Brakel, die met haar commentaarstem nadrukkelijk aanwezig is,
afscheid neemt van haar hoofdpersoon, krijgt de film kleur. Het is een van de
weinige momenten dat er enige sprankeling in de productie komt. De meeste
scènes blijven door de gevolgde procedure van bordkarton.
Om te beginnen overstelpt Van Brakel haar hoofdpersoon met
een lange reeks vragen. Ze wil graag verder doordringen tot de feministe Aletta
Jacobs, die leefde van 1854 tot 1924 en baanbrekend werk verrichtte als
voorvechtster van gelijke rechten tussen man en vrouw. De dochter van een
huisarts uit Hoogezand Sappemeer laat zich niet zo gemakkelijk kennen. Zij was
de oogappel van haar vader in een gezin met nog tien andere zusjes en vooral
broertjes en duidelijk minder volgzaam dan de meisjes van haar leeftijd.
Kennis vergaren was haar hoogste streven. Ze bracht dat in
praktijk op de HBS en op de medische faculteit van de Groningse Universiteit.
Daar moest wel een brief aan Thorbecke aan te pas komen. Meisjes werden in die
tijd niet geacht om geneeskunde te gaan studeren. Een aanval van tuberculose
deed haar bijna besluiten een eind aan haar leven te maken. Haar moeder steunde
haar studieplannen maar vroeg zich af of de niet al te sterke Aletta daar wel
tegen bestand zou zijn. Ze had in ieder geval wel bedongen dat haar dochter in
de vakanties het huishouden zou leren. De docent in de snijkamer waarschuwt
haar voor het onwelgevallige lijk dat nog onder een laken ligt. Niet Aletta
maar de jongen naast haar valt flauw.
Tijdens de praktijk in het ziekenhuis was Aletta vooral
geïnteresseerd in een jonge vrouw met meretrix. Thuis zoekt ze op wat dat
precies is. Ze wordt verwezen naar publieke vrouw en zoekt ook dat begrip op.
In haar eigen dokterspraktijk in Amsterdam besteedde ze veel aandacht aan
geboortebeperking. Dat wordt mooi in beeld gebracht door een volkse vrouw die
niet weet of ze een baarmoeder heeft of dat ze een baarmoeder is, waarop
Alettta tekeningen van het vrouwelijk lijf gaat maken die ze tijdens haar
spreekuur kan laten zien. Naast haar gewone praktijk had ze ook gratis
spreekuur voor volksvrouwen, die zwaar leden onder de last van het het vele
bevallen. Aletta voerde een pessarium in ter verlichting van het steeds maar
moeten baren.
Zelf trouwde ze, na jaren van vriendschap, met geestverwant Carel
Gerritsen. Tijdens de huwelijksvoltrekking moet ze wel slikken over de
machtspositie van de man in het huwelijk, maar haar verlangen naar het
moederschap en de politieke loopbaan van Gerritsen in de Vrijzinnige
Democratische Partij laten geen andere keuze toe. Ze komt nog in aanvaring met
haar man als ze op een congres amendementen indient die de gelijke berechting
en de gelijke beloning van vrouwen mogelijk moeten maken. Ondanks veel
weerstand worden de amendementen door de partij en Gerritsen geaccepteerd. De
dood van haar zoontje na één dag en daarna het overlijden van Gerritsen door
leverkanker speelden rondom haar strijd voor het vrouwenkiesrecht. Samen met haar
Amerikaanse vriendin Carrie Chapman reisde ze de wereld rond om groepen te
steunen die voor het vrouwenkiesrecht en de vrede opkwamen.
Commentaren van hoge heren en dames leggen teveel zwaarte in
de film. De mooie hoofdrol Luutgard Willemse, de zus van de vroeg overleden
Jeroen Willemse, kan daar weinig aan af doen. Aan het eind vraagt Van Brakel
zich af waarom Aletta zo klaagde aan gebrek aan erkenning, want ze heeft genoeg
klaargespeeld in haar leven en Van Brakel spreekt daarvoor haar bewondering
uit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten