Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 4 april 2017

Filmrecensie: Aletta Jacobs – het hoogste streven (1995), Nouchka van Brakel


Bordkartonnen beelden van sociaal bewogen Nederlands feministe

De film over Aletta Jacobs door Nouchka van Brakel wordt gepresenteerd als een mengeling van speelfilm en documentaire, een genre waarvoor de term docudrama gereserveerd is. Wellicht om het historisch karakter van het portret te benadrukken, is in zwart wit gefilmd. Pas op het eind, als Nouchka van Brakel, die met haar commentaarstem nadrukkelijk aanwezig is, afscheid neemt van haar hoofdpersoon, krijgt de film kleur. Het is een van de weinige momenten dat er enige sprankeling in de productie komt. De meeste scènes blijven door de gevolgde procedure van bordkarton.

Om te beginnen overstelpt Van Brakel haar hoofdpersoon met een lange reeks vragen. Ze wil graag verder doordringen tot de feministe Aletta Jacobs, die leefde van 1854 tot 1924 en baanbrekend werk verrichtte als voorvechtster van gelijke rechten tussen man en vrouw. De dochter van een huisarts uit Hoogezand Sappemeer laat zich niet zo gemakkelijk kennen. Zij was de oogappel van haar vader in een gezin met nog tien andere zusjes en vooral broertjes en duidelijk minder volgzaam dan de meisjes van haar leeftijd.

Kennis vergaren was haar hoogste streven. Ze bracht dat in praktijk op de HBS en op de medische faculteit van de Groningse Universiteit. Daar moest wel een brief aan Thorbecke aan te pas komen. Meisjes werden in die tijd niet geacht om geneeskunde te gaan studeren. Een aanval van tuberculose deed haar bijna besluiten een eind aan haar leven te maken. Haar moeder steunde haar studieplannen maar vroeg zich af of de niet al te sterke Aletta daar wel tegen bestand zou zijn. Ze had in ieder geval wel bedongen dat haar dochter in de vakanties het huishouden zou leren. De docent in de snijkamer waarschuwt haar voor het onwelgevallige lijk dat nog onder een laken ligt. Niet Aletta maar de jongen naast haar valt flauw.

Tijdens de praktijk in het ziekenhuis was Aletta vooral geïnteresseerd in een jonge vrouw met meretrix. Thuis zoekt ze op wat dat precies is. Ze wordt verwezen naar publieke vrouw en zoekt ook dat begrip op. In haar eigen dokterspraktijk in Amsterdam besteedde ze veel aandacht aan geboortebeperking. Dat wordt mooi in beeld gebracht door een volkse vrouw die niet weet of ze een baarmoeder heeft of dat ze een baarmoeder is, waarop Alettta tekeningen van het vrouwelijk lijf gaat maken die ze tijdens haar spreekuur kan laten zien. Naast haar gewone praktijk had ze ook gratis spreekuur voor volksvrouwen, die zwaar leden onder de last van het het vele bevallen. Aletta voerde een pessarium in ter verlichting van het steeds maar moeten baren.

Zelf trouwde ze, na jaren van vriendschap, met geestverwant Carel Gerritsen. Tijdens de huwelijksvoltrekking moet ze wel slikken over de machtspositie van de man in het huwelijk, maar haar verlangen naar het moederschap en de politieke loopbaan van Gerritsen in de Vrijzinnige Democratische Partij laten geen andere keuze toe. Ze komt nog in aanvaring met haar man als ze op een congres amendementen indient die de gelijke berechting en de gelijke beloning van vrouwen mogelijk moeten maken. Ondanks veel weerstand worden de amendementen door de partij en Gerritsen geaccepteerd. De dood van haar zoontje na één dag en daarna het overlijden van Gerritsen door leverkanker speelden rondom haar strijd voor het vrouwenkiesrecht. Samen met haar Amerikaanse vriendin Carrie Chapman reisde ze de wereld rond om groepen te steunen die voor het vrouwenkiesrecht en de vrede opkwamen.   

Commentaren van hoge heren en dames leggen teveel zwaarte in de film. De mooie hoofdrol Luutgard Willemse, de zus van de vroeg overleden Jeroen Willemse, kan daar weinig aan af doen. Aan het eind vraagt Van Brakel zich af waarom Aletta zo klaagde aan gebrek aan erkenning, want ze heeft genoeg klaargespeeld in haar leven en Van Brakel spreekt daarvoor haar bewondering uit. 

Hier meer informatie en foto’s over de film op de site van het Nederlands Film Festival, hier meer informatie over Aletta Jacobs.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten