Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 12 april 2017

Onze man in Zuid Afrika (2015), documentaire van Anli Serfontein


Tijdsbeeld van Zuid Afrika door de ogen van een activistische journalist

Documentaires over het apartheidsregime in Zuid Afrika en de strijd er tegen zijn er legio. Nauwelijks kan men daarbij om Nelson Mandela heen, zoals in In naam van de vrijheid van Joël Calmettes uit 2010 of in het boeiender Brieven van Zohra uit 2012 van Henna Renfum en Saskia Vredeveld. Filmmaakster Anli Serfontein maakte een portret van de vrijheidsstrijd in Zuid Afrika door de jaren heen, waarbij haar vader in het middelpunt staat. De inmiddels tachtigjarige Hennie Serfontein (zie foto) was correspondent voor de actualiteitenrubriek Kenmerk en zorgde ervoor dat men heet van de naald de meest actuele berichten over de gang van zaken in Zuid Afrika toegestuurd kreeg.

Lejo Schenk was eindredacteur van Kenmerk in die dagen. Hij vertelt dat dominee Beyers Naudé hem in 1977 op het spoor zette van Serfontein. Op het moment dat Schenk contact met de journalist, werd Beyers Naudé in de ban gedaan. Hij mocht zich niet meer in het openbaar laten horen. Serfontein kon meteen aan de bak om hierover verslag te doen. Serfontein stuurde altijd veel meer materiaal dan nodig was, hetgeen tot wrijvingen leidde, maar dat moest men op de koop toenemen.

In de documentaire zien we oude fragmenten die afgewisseld worden door commentaar van Serfontein of anderen. Het eerste fragment gaat over een interview van Serfontein met de zwarte leider Motlane, drie jaar na de opstand in Soweto. Motlane stelde vast dat jongeren een groter politiek bewustzijn gekregen hadden.

De uitgeweken toneelschrijver Anthony Akerman volgde Serfontein op de voet. Hij herinnert eraan dat Serfontein het bestaan van de Broederbond onthulde, die een belangrijke motor voor de apartheid was. Journaliste Sylvia Vollenhoven was onder de indruk was van zijn radicale stellingname. Max du Preez, hoofdredacteur van het Vrye Weekblad waardeerde zijn activistische stijl, al werd het lastig hem te steunen in de tijd dat Winnie Mandela onder vuur lag en Serfontein zich loyaal met haar verklaarde. Aan het eind van de documentaire vertelt hij dat hij geen spijt had van zijn stellingname tijdens de apartheid. De ellende die daarna kwam moet daar los van worden gezien.

De later omstreden dominee Allen Boesak studeerde theologie in Kampen en promoveerde in 1977 in New York. In 1983 richtte hij het multiraciale UDF op. Serfontein gaat met hem terug naar zijn geboorteplaats Kakamas, waar men te maken kreeg met de groepsgebiedenwet uit de jaren vijftig die inhield dat andere rassen dan het blanke naar de onvruchtbare thuislanden dienden te verhuizen. Boesak kon zelfs de plek niet meer terugvinden waar zijn huis had gestaan, maar de mensen die daar woonden waren blij met zijn komst. Diens vrouw vreesde in die dagen politieke sabotage, een aanslag door een sluipmoordenaar of een bom op hun huis. Ze vergeleek het samenleven met haar man als met een ongeneeslijk zieke die elk moment de pijp uit kon gaan. Serfontein vertelt over massaal bezochte politieke begrafenissen van anti-apartheidsstrijders, zoals Neil Agget die net als Steve Biko in een politiecel of Frikkie Conradie, die zogenaamd bij een motorongeluk om het leven kwam.

Veelzeggend is een fragment waarin een oud-medewerker van de KLM zich prima vermaakt tijdens een golftoernooi in thuisland Sun City dat door zijn vroegere werkgever gesponsord is. Hij doet niet aan politiek, zegt hij tegen Serfontein.  

Natuurlijk kan ook Anli niet om Mandela heen, al is dat via interviews met Winnie, die haar man maandelijks opzoekt in de Pollsmoor gevangenis. Ze vertelt over haar moeilijke leven en leest een brief voor die Nelson aan haar schreef. Tenslotte spreekt Serfontein met Frank Chikane die in de gevangenis gemarteld werd door een collega, maar zijn vijanden - die niet wisten wat ze deden - liefhad en hen wilde helpen zichzelf te bevrijden.

Hier mijn bespreking van Nelson Mandela: in naam van de vrijheid, hier mijn bespreking van Brieven van Zohra.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten