Humoristische en bijtende eenakters over de verhouding tussen
kunst en politiek
Toneelgroep mugmetdegoudentand
snijdt onderwerpen aan die alles met de gekte in onze maatschappij te maken
hebben. Deze komt dit keer naar voren in de verhouding tussen kunst en
politiek. In een drieluik wordt die verhouding blootgelegd. We zien eerst een aanvaring
tussen de directeur van het Rijksmuseum met een vertegenwoordigster van de
Fietsersbond, vervolgens een confrontatie tussen een bestuurder namens het
koninklijk huis met een bekend dirigent en tenslotte een toespraak van de
minister-president tot protesterende kunstenaars in de tijd dat Halbe Zijlstra
nog staatssecretaris van cultuur was. Na twee humoristische en bijtende delen
valt de toespraak helaas wat tegen. Er zit minder ontwikkeling in dit derde
deel en ook de tekst is niet zo scherp.
De titel Kunsthart
heeft een tweeledige betekenis. Het kan slaan op hart voor de kunst of op een
kunstmatig hart. Het gaat erom of de liefde voor de kunst waarachtig is. In het
eerste deel is het vooral het kunstmatige hart dat klopt. Directeur Wim Pijbes wil
spijkers met koppen slaan rond de renovatie van het Rijksmuseum, maar wordt aan
alle kanten tegengewerkt door commissies,
een klankbordgroep of zelfs een broedvogelwerkgroep. Zijn collega van het MoMA
vroeg zich af hoe het kon dat de renovatie bij hemzelf slechts drie jaar duurde
en die van het Rijks zoveel langer. (Oeke Hoogendiik maakte een bekroonde serie
documentaires over de verbouwing.) Dit keer staat Marion, projectmanager van de
Fietsersbond, voor de deur om te overleggen over de tegels voor het fietspad onder
de onderdoorgang van het museum. Het gesprek speelt zich af tegen de
achtergrond van gehei en soms luid geboor, dat Pijbes noodzaakt met een
telefoontje tot zwijgen te brengen. Pijbes heeft ook hier niet veel te
vertellen. Marion heeft twee slipvaste klinkers in haar tas, andere tegels
hebben een ander prijskaartje. Pijbes wil echter niets weten van de kosten. Hij
denkt groot, wijst op De nachtwacht
die achter hen aan de muur hangt en gaat voor de Spaanse Ramblas tegel. Er
ontstaat een pittige confrontatie tussen deze ondernemer in de kunst en de
gedreven manager, waarbij tenslotte Pijbes zijn fysieke kracht moet gebruiken
om zijn opponente eronder te krijgen. Het deel eindigt met humor als Pijbes
Marion laat wegslepen door een werknemer met een helm en hem en passant vraagt
naar zijn persoonlijke indruk van De
nachtwacht. De man twijfelt en merkt dan op dat het schilderij niet
waterpas hangt.
In het tweede deel gaan de remmen helemaal los, meteen al
bij de opkomst van Irina, de tweede vrouw van de Letse dirigent Mariss Jansons.
Deze ontvangt in hun hotelkamer Hans, die namens Willem Alexander voor diens
troonswisseling een concert moet zien te regelen met het concertgebouworkest en
dj Armin van Buuren. Erica, de vrouw van Van Buuren neemt deel aan de
besprekingen omdat haar man op dat moment in Brazilië zit. Het is niet haar
paarse pruik die de aandacht van de dirigent trekt, maar het witte vest, gewoon
een Bijenkorfje volgens Erica, maar volgens Jansons van een kleur die hem
terugvoert naar de Russische winter en het geluid dat voetstappen in de sneeuw
maakte. Life is a miracle, volgens hem. Zijn bevlogenheid staat tegenover de oppervlakkige
muziekopvatting van Erica en de slinkse manier waarop Hans de twee stijlen aan
elkaar probeert te koppelen. De verschillende stemmingen worden in de mimiek
van de drie personen duidelijk zichtbaar. Zelfs Jansons krijgt een woedeaanval.
Als hij weer gekalmeerd is, gaat hij naast Hans zitten en legt diens hand op
zijn hart, waar de muziek van Sjostakovitsj vandaan komt, die hem verheft. Prachtig
is zijn manier van dirigeren. Helaas wordt hij er, volgens Irina, net als zijn
vader door gevloerd.
Tenslotte horen we Mark Rutte in aanwezigheid van zijn
tekstschrijver Anton te keer gaan tegen de kunstenaars. Dit naar aanleiding van
een televisie uitzending waarin men klaagt over de bezuiniging op de kunsten. Wat
Rutte betreft kunnen die vertrekken. Zo niet, dan moeten ze begrijpen dat ze in
een land wonen waar alleen nut en handel telt. Anton zit erbij als de
tekstschrijver van Obama, likt aan een lolly, maar krijgt geen speld tussen de
tirade van Rutte, die bekent dat hijzelf een kunstliefhebber is en vaak na
sluitingstijd de zevenentwintig passen naar het Mauritshuis loopt om naar het geketende
vogeltje van Fabricius te kijken, een beeld van zijn eigen gevangenschap. Helaas
is de toespraak niet geloofwaardig van een man die nooit ergens iets over zegt
en als hij dat doet, zoals over Syriëgangers, zich veel te sterk uitdrukt. De
manager van BV Nederland spreekt gewoonlijk in clichés. Zijn wat kinderlijke
aandacht voor het spelletje Lingo na het zesuurjournaal is dan ook beter aan
hem besteed.
Het heeft humor als we als afsluiting van het drieluik in nieuwsberichten
discussies horen over het fietspad onder het Rijksmuseum door, de Bolero van het
Concertgebouworkest en Armin van Buuren op het Java eiland, waarbij de laatste
nauwelijks te horen was en over het afscheid van Jansons van het concertgebouw en
de hand daarin van Irina.
De decorwisselingen zijn fraai met schermen die
respectievelijk de verbouw van het Rijksmuseum voorstellen, de koninklijke sfeer
met een fraaie zetel in het hotel van het echtpaar Jansons en tenslotte de
tegelwand bestaande uit Ramblas tegels waarvoor Rutte met digitale middelen in
de hand uitzakt.
De voorstelling wordt gedragen door het geweldige spel van
Hannah van Lunteren, Sieger Sloot en vooral Guy Clemens. De laatste speelt twee
onvergetelijke rollen als de dirigent Jansons en zijn vrouw. De regie is van
Lineke Rijxman, de tekst van Nathan Vecht.
Hier
mijn bespreking van de documentaire Het
nieuwe Rijksmuseum van Oeke Hoogendijk in de tijd dat Ronald de Leeuw nog
directeur was, hier de site van
mugmetdegoudentand, hier de site van Nathan Vecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten