Liefde in al zijn vormen en verscheidenheid
De titel van dit theateravontuur kan op het verkeerde been
zetten. Do you still love me? heeft
niets te maken met persoonlijke relaties, maar gaat over de passie voor een algemeen
liefdesobject, in dit geval de liefde voor een voetbalclub of het theater. Deze
twee liefdes, die ook nog symbool staan voor de lagere en hogere cultuur,
worden naast en tegenover elkaar gezet door vier Belgische acteurs en vier supporters uit het land waarin deze
internationale productie speelt. In Nederland zijn dat vier Feyenoord
supporters, waaronder sportjournalist Gerrit-Jan van Heemst, die het boek De dag van Pim en Pierre (2009) schreef.
Daarin beschrijft hij de gemengde gevoelens na de winst van Feyenoord in de
Uefa cup finale, twee dagen na de dood van Pim Fortuyn op 6 mei 2002. De
hartstocht voor de club gaat net zo diep als die van de acteur voor het toneel.
Dieper misschien. De gepassioneerde supporter Gertjan (nr. 5 op de foto temidden van drie acteurs, gemaakt tijdens de voorstelling) zegt van zichzelf dat hij
niet gewelddadig is, maar wel iemand de nek zou breken als die zijn clubvlag
steelt. Als hij anderzijds gevraagd zou worden een handje uit te steken voor
zijn land zou hij dat niet doen.
Flitsend, afwisselend en levendig
Het is een van de antwoorden op de vraag van de Servische regisseuse
Sanja Mitrović zich stelt,
namelijk wat de allesverzengende liefde met iemand doet. Daarop zijn andere antwoorden
mogelijk. Zoals dat van Cornelia die in King Lear die, op
het aanbod van haar vader om een derde deel van zijn rijk aan haar te geven,
niets weet te zeggen. In de opening van het toneelstuk waarin Lear zijn
land verdeeld onder zijn drie dochters, onterft hij de laatste omdat zij geen woorden
heeft om haar dankbaarheid uit te drukken. Wat is ook de waarde van woorden? Geen
woorden maar daden, zingt men in het clublied van Feyenoord. Stroop de mouwen op en doe je best. Dit wordt in de
havenstad meer gewaardeerd dan de technische hoogstandjes in de hoofdstad waar arrogante
lieden hoog van de toren blazen, al levert het volgens de Groningse Feyenoord fan Janneke,
ook wel eens een elleboog in het gezicht op.
Het toneelbeeld met het grote projectiescherm waarop de
emoties van de spelers levensgroot worden weergegeven trekt de toeschouwer de voorstelling in. Met flitsend, afwisselend en levendig spel geven de drie
Belgische acteurs Cédric, Sid en Ina samen met Française Servane en de vier supporters een fraai beeld van
hun passies. Ze vertellen te midden van tribunes over hun herinneringen aan
de WK finale in 2010 waarin Nederland van Spanje verloor. Voor de supporters was
dit een zwarte bladzijde, net als de ongeregeldheden laatst in Rome. Cédric zegt dat hij helemaal niets met groepsgevoel
heeft. Servane, die wel wat heeft van Juliette Binoche, brengt vol overtuiging
een fragment uit Bérénice van Racine ten gehore. Fraai
is haar Frans afgezet tegen het volkse Rotterdams. Maar zet daar weer het familiale
gevoel naast, zoals dat op de gezinsmiddag van Feyenoord aan het begin van het
seizoen wordt gecultiveerd.
Do you still love me?
is een collage voorstelling, waarin het fysieke niet wordt geschuwd. Na een
scène uit Romeo en Julia valt er opeens een bal uit de lucht en gaat men een
partijtje voetballen. Later worden de vier acteurs onder leiding van voetbalfan
Sylvia met knieheffen tot grote prestaties opgezweept. Sid
werkt zich helemaal in het zweet. Als hij uithijgt bekent hij dat hij jaloers
is op het familiale groepsgevoel. Uit het niets kan er kan er opeens een gespannen
sfeer ontstaan waarin de oerdrift tot leven komt en ieder een stukje van de vlag
proberen te veroveren.
Wat is jouw vlag?
De clubliefde met vlaggen en sjaals wordt afgezet tegen de
vaderlandsliefde, die gesymboliseerd wordt door het volkslied en de enorme vlag,
waaronder de spelers aan het eind schuil gaan. Vanuit die positie melden ze iets
over hun persoonlijke vlag. Het zijn kwetsbaarheden die ze stil naast elkaar
gelegen uiten terwijl de camera op ze in zoomt en ze door Cédric kritisch ondervraagd
worden. Ina toont een boek met een persoonlijk woordje van Pina Bausch, Sid een
portret van zijn foute grootvader, Janneke haar ketting met de as van haar opa,
die haar de liefde voor club bijbracht, Sylvia de clubpet van haar zoon, die niet bij Feyenoord terecht kon, maar volgens haar toch aan zijn
droom moet vasthouden. De intieme sfeer eindigt als Cédric aan Ina vraagt wie van haar
kinderen ze zou laten leven als ze voor het blok gesteld zou worden. Ina
weigert een antwoord, waarop de anderen Cédric het vuur aan de schenen leggen.
Ze doorzoeken zijn tas en vinden een beeldje van Manneke Pis, dat hij als zijn
vlag beschouwt. Sid neemt dit zijn landgenoot kwalijk, waarop Cédric hem aanspoort om op de Belgische vlag te pissen, hetgeen weer een brug te ver is.
Levensecht en ontroerend
Door de natuurlijke inbreng van de supporters, zoals de
Groningse Janneke en de Rotterdamse Gertjan, krijgt de voorstelling een
ontwapenende dimensie. Het is vrij van pretentie zoals te horen is in een schlager over
Rotterdam gezongen door Gertjan, in de dankzegging van Gerrit Jan aan Nederland hoewel
hij geen reden om trots op zijn land te zijn en in de persoonlijke wens van de
acht spelers aan het eind. Het is ontroerend wanneer men de tenslotte hoop uitspreekt
dat hun kinderen later in ieder geval niet in een oorlog verzeild mogen raken.
Daarin zal de persoonlijke ervaring van Mitrović meespelen.
De laatste
vertelde na afloop dat de zaal vorige maand in Reims vol zat met fanatieke
voetbalsupporters. Zoiets is in Haarlem, waar het profvoetbal een stille
dood gestorven is, niet te verwachten.
Desondanks is deze voorstelling voor iedereen zeer de moeite waard. Het zet
aan het denken over motieven, fascinaties, leert opnieuw na te denken over gedragingen
van mensen. Ik raad dan ook iedereen aan vanavond naar de première in de
Toneelschuur te gaan. U zult daar geen spijt van hebben..
Schrijffouten eruit gehaald om 15:05 uur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten