Afkomst nog steeds bepalend voor het toekomstig leven
De charmante historica Kate Williams (foto van Djoeke Veeninga) timmert aan
de weg. Ze is hoogleraar, schrijft boeken en presenteert een
televisieprogramma. Het verleden is haar obsessie. De sociale structuur haar
stokpaardje. Groot-Brittannië is het land waar de monarchie nog steeds
springlevend is, al is er kritiek op de uitgaven. Haar oma streefde er naar om de
koninklijke onderscheiding voor honderdjarigen in de wacht te slepen, hetgeen
haar ook lukte. Williams neemt de kijker naar het VPRO reisserie Het Groot-Brittannië van… mee naar een
boerengemeenschap aan de rivier Conwy in Wales, waar haar wortels liggen.
Williams vertelt dat het leven in het verleden geheel
bepaald werd door de klasse waarin men werd geboren. Tegenwoordig is er meer
geloof in sociale mobiliteit. Haar eigen vader kwam
uit een boerendorp in Wales, maar vertrok naar Birmingham om
daar advocaat te worden. Grappen van Engelsen over de Welshmen waren niet
ongewoon. Men keek neer op het minder geciviliseerde landsdeel. Een oudoom
vertelt dat men er niet over dacht om naar Engeland te gaan. De taal wordt
inmiddels met uitroeien bedreigd, zelfs al wordt die op school onderwezen.
Williams bracht in haar jeugd veel tijd door op de boerderij
van haar grootouders, die daar ook begraven liggen. Ze hielden in hun
familiebedrijf schapen, zoals iedereen in de streek. Die graasden overal in de
omgeving. Volgens de oudoom was er vaak onenigheid van wie welk schaap was. Families
keken elkaar daardoor nooit meer aan. Claudia, een nicht van Williams beheert
tegenwoordig de boerderij van de familie en is er trots op, hoewel het niet mee
valt de touwtjes aan elkaar te knopen. Veel agrariërs hebben daarom een camping
of een Bed and Breakfast, maar het moet je natuurlijk wel liggen om met mensen
om te gaan.
Het klassenstelsel is volgens Williams net zo belangrijk
voor de culturele identiteit als de geografische afkomst. Zelf zat ze in
Birmingham op een privéschool, maar voelde zich niet erg thuis tussen meisjes uit
een hoger milieu. Uit schuldgevoel dat de studie haar ouders veel geld kostte, werkte
ze hard, maar een studiebol was bij de klasgenoten niet zo geliefd. Ze is terug
op haar school en volgt een geschiedenisles over Members of Parliament die niet
betaald kregen voor hun vertegenwoordigende werk, hetgeen voor afgevaardigden
van Labour een probleem was. Engeland was in de Victoriaanse tijd nog een
koloniale macht. Volgens leerlingen wordt Groot-Brittannië een dwerg als
Schotland de eigen weg gaat en hun land zich afscheidt van de Europese Unie.
Gelukkig is er nog de federatie en de band met het Gemenebest.
De klassenmaatschappij blijft een blok aan het been. Een plattelandsvrouw
vertelt in de trein over de cultuurshock die ze op de middelbare school te
verwerken kreeg. Op de sociale faculteit van de London School of Economics
onderzoekt Mike Savage de sociale mobiliteit. In vergelijking met het verleden
is de middenklasse enorm toegenomen, maar een kleine bovenlaag heeft wel alle
macht in handen. Dat wordt echter in de maatschappij niet zo gevoeld. Het precariaat,
de onderklasse van mensen zonder baan, maakt vijftien procent van de bevolking
uit. Door mijnsluitingen groeide hun aantal. Een docente die uit
Nottinghamshire komt, vertelt dat ze nog steeds vaak bang is om weggestuurd te
worden, zo diep zit het gevoel van ondergeschiktheid.
De opkomst van de mijnbouw in Zuid Wales betekende economische
groei voor de regio.
Door een ramp waarbij 439 mijnwerkers om het leven kwamen
werd een bres geslagen in de gemeenschap. Een mannenkoor, een bekend
verschijnsel in dit gebied, verwerkt het leed in een lied. De zangers vertellen
over hun huidige werkzaamheden. Velen zijn de streek uit gevlucht. Er is veel
armoede, zoals een bewoonster uit Cardiff laat zien, al tast dit haar
gemeenschapsgevoel niet aan. Claire, leidster van een buurtcentrum, zegt dat de
kloof tussen de have’s en de havenot’s alleen maar gegroeid is. Zelfs mensen
met een baan vallen ten prooi aan armoede. Ze verwijt politici dat die alleen
het eigenbelang nastreven.
Studeren is duur en banen onzeker. Williams praat met enkele
studentes in Oxford, die geïmponeerd zijn door het instituut. Ze waren zeer onzeker
bij hun intrede in de studentengemeenschap. Die bestaat ook uit besloten clubs,
waaruit toekomstige leiders zoals Cameron en burgemeester Johnson gerecruteerd
worden. De elite houdt zichzelf in stand. De levensloop van de Britse burger
wordt nog steeds in de wieg vastgelegd.
Hier
meer over Kate Williams op de site van VPRO Buitenland, hier het nummer It’s a fine day van Kristy Hawskshaw
waarmee elke aflevering opent, a capella dan wel.
P.s. Djoeke Veeninga wierp nog een blik over bovenstaande tekst en zei dat men zeker moest kijken naar de laatste aflevering van deze serie, een mooi immigratie verhaal van Sathnam Sanghera.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten