De Europese Unie doet aan apartheid en is moreel failliet
Lex Bohlmeijer praatte met politiek geograaf Henk van Houtum
(zie foto) over het hoe en het wat van de grenzen van Europa en de gevolgen daarvan. Een
politiek geograaf, zegt Van Houtum bestudeert grenzen, kijkt naar de manier
waarop landjes worden verdeeld. Ik moest meteen denken aan Jelle Brandt
Corstius die tijdens Literaturfest live eens opmerkte hoe graag hij in atlassen bladert.
Dat geldt mogelijk nog meer voor historische atlassen en dat sluit mooi aan bij
het gesprek, waarin Van Houtum zal betogen dat de grenzen van Europa altijd
vloeiend waren en niet zo rigide als de EU nu wil vastleggen.
Bohlmeijer vraagt Van Houtum of hij niet meer een activist
is dan een wetenschapper, maar volgens de laatste zijn die twee niet met elkaar
in tegenspraak. Hij wordt gedreven door rechtvaardigheid en miste die kant bij
economie, een studie die hij eerder deed en waarin het voorgesteld wordt alsof
die zich buiten de moraal om .
Bohlmeijer begint over een eerdere omslag van De Groene
Amsterdammer waarop twee Afrikaanse lijken onder een smetteloos wit laken
op het strand van Tenerife liggen. Van Houtum begrijpt de opzet van de foto,
maar vindt die teveel een schokeffect geven. Migratie is breder dan een
humanitair drama.
Samen met een Spaanse collega schreef Van Houtum een artikel
over een incident waarbij een Marokkaanse sloep op zee werd geramd door de
Guardia Civil. Er vielen daarbij zes doden. Volgens Van Houtum is zoiets geen
uitzondering. Hij weet niet waarom zoiets niet doordringt bij ons in de media. De
beelden worden gebruikt door Zuid Europese landen om geld los te krijgen van
het Noorden.
De grens van de EU is sinds de sluiting van de buitengrenzen
in 1992 de dodelijkste op aarde.
Ook wij in Nederland hebben hiermee te maken. Volgens Van
Houtum heeft de EU Europa geroofd. In de mythe werd de godin door Zeus ontvoerd
op een witte stier. De EU gebruikt deze mythe op haar afbeeldingen, terwijl
Europa heel veelzijdig en open was, ook in geografische zin.
Bohlmeijer brengt de termen bordering, ordening en othering in.
Volgens Van Houtum is het belangrijk om grenzen te bepalen. Dat
geldt voor een individu, een land en dus ook voor Europa, maar de manier waarop
die grenzen bepaald worden, de ordening, is heel normatief. Op een subtiele
manier sluit de EU anderen buiten. Ze organiseert zich naar het voorbeeld van
een natiestaat waarbij migratie een potentieel probleem wordt. Door het
hanteren van een positieve en een negatieve lijst van landen waarvan inwoners wel
of geen recht hebben om Europa binnen te komen, creëert men slachtoffers die in
de Middellandse Zee verdrinken. Door mensen vast te pinnen op hun geboortegrond
handelt men in strijd met artikel 1 van de grondwet en doet men aan apartheid.
Bohlmeijer verwijst naar een artikel in De Correspondent van
Rutger Bregman die stelde dat het voor alle partijen beter zou zijn de grenzen
open te stellen.
Van Houtum vindt dat een interessante gedachte waardoor het
morele failliet van de EU opgeheven kan worden. Het lijkt hem een opdracht voor
de politiek om deze benadering nader te onderzoeken. In de huidige toestand zit
de Unie gevangen in haar eigen logica en wordt de fobie voor vluchtelingen
alleen maar groter.
Hier de website van
Henk van Houtum.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten