Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 11 mei 2014

Erwin Mortier over zijn Bijbel voor België, Lichtpunt, 10 mei 2014



Vlaams schrijver bouwt voort aan zijn oeuve

In het kader van een aflevering van Tijdgenoten, een reeks uitzendingen van omroep Lichtpunt spreekt journalist Piet Piryns met Erwin Mortier, die op zijn 35-ste debuteerde met de zeer goed ontvangen roman Marcel en aan een oeuvre bouwt, door hemzelf zijn Bijbel voor België genoemd. Hij heeft een globaal beeld van zijn alternatieve literaire geschiedenis van zijn land, al sluit hij verrassingen niet uit. België is volgens hem een intrigerende lap grond tussen grootmachten, waarvan we het verleden nog onvoldoende kennen. Omdat hij pas na een paar maanden zijn eigen romans begrijpt, valt Piryns hem niet lastig met de pas uitgekomen roman De spiegelingen.

‘Ik heb graag zinnen die ademen. De spanningsboog binnen zinnen, binnen passages, het zijn dingen die ik geleerd heb door aan dat klavier te leren intoneren.’ Met dit citaat begint de uitzending. De beminnelijke Mortier twijfelde lang over de keuze tussen muziek of schrijven, maar tenslotte was de drang om te schrijven het hardnekkigst. Hij kent niet een hiërachische indeling, zoals Jeroen Brouwers die muziek de adelaar onder de kunsten noemde. Ook schilderkunst kan hem zeer boeien. De verbetenheid waarmee schilders, zoals in het Prado, iets van zichzelf uitbeelden ervaart hij als een schouderklop. Piryns noemt taal zowel een voertuig als een verkeersdrempel maar dat wordt door Mortier zo niet gevoeld. Taal moet net als muziek leven. Hij schrijft deels met de hand, deels op de machine en laat het dan voorlezen door zijn echtgenoot, die altijd erg kritisch is.

Piryns stelt dat Mortier een plattelandsschrijver werd genoemd en vraagt hoe Mortier dit zou waarderen, maar Mortier weet niet of dit klopt.
Piryns komt hem tegemoet met de opmerking dat alle literatuur universeel is maar dat Mortier in zijn eerste drie romans wel een sterk beeld gaf van een België dat verleden tijd is.
Mortier antwoordt dat hij het sociaal realisme te weinig gezien heeft in de Vlaamse literatuur. Hij refereert aan zijn dorp Hansbeke dat een kasteel heeft met een graaf en lang onder diens invloedssfeer verkeerde.
Vervolgens schreef hij Godenslaap over de Eerste Wereldoorlog waarmee hij in 2009 de Ako literatuurprijs won. Hij weet niet waarom schrijvers in België nu pas toekomen aan de verwerking van die tijd. Waarschijnlijk had men niet eerder de mogelijkheid om dit trauma te verwerken. Het land was leeggevreten en men is goed in zwijgen.

Tijdens een herdenkingsdienst op 11 november 2010 in de provincie West Vlaanderen stelde hij dat de geschiedenis geen conclusies kent, maar altijd inzet blijft van het debat en het gesprek erover.  
Oorlog is het beste wat je kan overkomen, zegt een personage in Godenslaap. Mortier denkt daarbij aan vrouwen die in de oorlog meer zelfstandigheid kregen. Hij vertaalde uit het Engels drie dagboeken van oorlogsverpleegsters die moeilijk te publiceren waren omdat ze niet voldeden aan het beeld dat van hen bestond. Ze waren nogal nuchter bezig met hun zware werk.

Over zijn openlijke homoseksualiteit merkt hij op dat hij toen al met één been buiten het dorp stond waar men overigens tolerant was tegenover homo’s. De slagersjongen was het ook en had altijd leuke conversaties met de dames in de slagerij. Zelf had hij een gelukkige jeugd. Er was alleen in zijn familie de schaamte over de collaboratie van een broer van zijn grootvader. Zelf had hij daar geen last van. Hij vindt het te gemakkelijk om een oordeel te vellen over de collaborateur. Dat is ook niet de functie van de literatuur. Die probeert zich in te leven in het verleden en stelt de vraag: wat zou ik in dit geval gedaan hebben?

Piryns komt te spreken over Gestameld liedboek dat over de ziekte Alzheimer van zijn moeder handelt, die zwaar aan de gezinsbanden trok. Haar zoeken naar het woord ‘boek’ vormde voor hem een geschikt begin. De schuldgevoelens die haar opname teweegbrachten beklemmen hem zo te zien nog steeds. Zijn eerdere stelligheid dat hij er zelf een eind aan zou maken als hij in die omstandigheid verkeerde, neemt Mortier wat terug. Wel vindt hij dat wij onze mening over de ouderdom moeten herzien en de oudere generatie niet moeten debiliseren.

Tijdens de herdenkingsdienst van Hugo Claus uitte hij onomwonden zijn kritiek op kardinaal Danneels die vlak na de dood van Claus had gezegd dat euthanasie geen heldendaad is. Mortier zei dat hij zich moest schamen voor deze uitspraak, waarin hij het lijden verheerlijkt. Overigens vindt hij het niet de taak van de schrijver zich te mengen in het publieke debat. In zijn werk komt zijn visie beter tot zijn recht. Desalniettemin vindt hij het soms zijn burgerplicht om zich uit te spreken. Hij gelooft niet in het einde van België, maakt zich wel zorgen over de democratische ontwikkeling, ook in de Europese Unie maar is niet pessimistisch over de toekomst.   

Hier de website van Erwin Mortier met veel artikelen waaronder een link naar de lezing die hij op 11 november 2010 hield met als titel Het herdenken herdenken, iets waar het Nederlandse Comité 4 en 5 mei zich op dit moment ook over buigt. Overigens deed de link het bij mij niet. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten