Standbeeld voor een afwezige man
De Vlaamse letterkundige en journalist Roman Helinski
schreef een roman over zijn vader die de ondertitel een vadergeschiedenis meekreeg.
Zijn vader was een fantast. Over de bloemkool uit Tjernobyl horen we in het
gesprek niets maar ik ga er vanuit dat die ook wel op een fantasie van de vader
gebaseerd is.
De opa van Helinski was een Poolse mijnwerker die naar Genk
kwam. Hij zou ook een bekwaam voetballer zijn geweest. Wim Brands toont een
zware medaille die daarvan het bewijs zou zijn. Helinski heeft weinig behoefte
deze geschiedenis te verifiëren. Hij heeft genoeg aan het verhaal dat zijn
vader hem over zijn opa vertelde.
Zijn vader is na een geschil met de familie van de ene dag
op de andere naar Afrika vertrokken. Voor de vader was het de enige weg die
restte. Zijn zoons waren toen net volwassen. Soms belt hij wel eens op. Het
laatste contact was een half jaar geleden. De gesprekken zijn nooit gemakkelijk
omdat zijn vader erg met zichzelf bezig is. Helinski weet niet waar zijn vader
op dit moment is. Wellicht woont hij in een hut ergens in Oeganda.
Brands werpt nog eens op dat de basis van dit boek de
fantasieën van de vader zijn.
Helinski zegt dat zijn vader veel reisde en naar eigen
zeggen lezingen gaf op congressen, waardoor de zoon concludeerde dat zijn vader
wel een belangrijk persoon moest zijn, hetgeen achteraf niet het geval was. In
het boek staat een voorbeeld dat zijn vader hem vergat te bellen voor zijn
verjaardag en dat weet aan een terroristische aanslag die een stroomstoring
veroorzaakte. Toch maakte de vader het nodige mee. Helinski hoorde van zijn
broer die eens bij zijn vader in de auto zat dat hij overvallers klem reed.
De vader werkte eerder als maatschappelijk werker in een
ziekenhuis en was geliefd bij de patiënten die hem kerstkaarten stuurden, maar
voor zijn gevoel was zijn vader altijd afwezig. Hij heeft dat wat aangezet in
zijn boek maar zijn vader was ook vaak weg en als hij thuis was werkte hij in
de tuin. Toch zegt Helinski dat zijn vader een warme, talentvolle man was.
Roman zegt dat het besluit om het boek te schrijven vanzelf
ging. Zijn vader weet niet dat hij een boek over hem schreef. Tijdens het
schrijven speelde het oordeel van zijn vader mee. Roman denkt dat het ondanks
de confronterende kanten een warm portret is geworden en dat zijn vader het met
plezier zou lezen. Dat deed hij ook met een voorstudie van dit boek in Hollands
Maandblad.
Brands meent ook schroom te horen.
Helinski wil de tekortkomingen van zijn vader het liefst
bedekken. Hij geeft immers bloot hoe de man in elkaar zit. Hij zou het klein
willen houden, de vader bij zich houden, integer blijven.
Brands spreekt van een standbeeld voor een afwezige man. Hij
meent dat de vader van Helinski toch anders was dan andere vaders.
Roman vat dit in positieve zin op. Hij heeft door de
verhalen van zijn vader een positief zelfbeeld gekregen en vond zichzelf bijvoorbeeld
ook een goed voetballer. In het boek wilde hij zichzelf loslaten en een beeld
van zijn vader schetsen, waarin universele waarden te voorschijn komen.
Brands vraagt of het boek ook niet geschreven is als een
gemis, maar Helinski meent dat zijn vader zo vaak afwezig was dat hij hem nu niet
echt mist. Het meest raadselachtig vindt hij waarom zijn vader ooit een gezin
stichtte.
Veel vragen blijven over. Waarop berustte dat geschil met de
familie waardoor zijn vader moest vluchten? Wellicht staat dat in het boek.
Daarnaast blijven vragen over de relatie. Hij lijkt op een idealisering van de
vader door de zoon. Wellicht kan Helinski later nog eens een roman schrijven
over zijn eigen gevoelens over zo’n afwezige vader.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten