Huis, tuin en keuken ideeën om een zelfstandiger individu te
worden
Wat zijn de morele grenzen van het marktdenken? Bij wie is
de macht in de beste handen? Hoe moet ik omgaan met mijn online identiteit? Wat moet ik doen om mijn leven zin te geven, nu er zoveel
te kiezen is?
Tijdens van de Nacht van de Filosofie vroeg Stine Jensen een
viertal buitenlandse filosofen een kort praatje te houden over een van deze actuele
kwesties. Deze werden uitgezonden in het Human televisieprogramma Dus ik ben. De Australische filosoof Damon
Young (1975) praatte zo’n twaalf minuten over ‘Meaning’ and freedom, waarbij hij in heel gewone taal, doorspekt
met grapjes, de toehoorders in de Beurs van Berlage in Amsterdam inlichtte over
de mogelijkheden van het individu om meer autonomie te bereiken.
Young begint zijn praatje met de premisse dat de kosmos
zinloos is en het leven toch betekenis heeft, omdat wij die eraan toekennen. De
vraag is hoe wij dat doen.
In zijn boek Distraction,
dat nog in het Nederlands wordt vertaald en in de winter uitkomt, maakt hij een
onderscheid tussen vrijheid en doen wat je wilt. Afleiding door digitale media
vormt een gevaar in het moderne leven. Zijn idee van vrijheid gaat voorbij aan
de kwestie van rechten en plichten, maar stoot door naar het inrichten van je
eigen leven, het vormgeven van jezelf tot een relatief autonoom wezen, iemand
die iets minder geleefd wordt en vast zit aan verslavingen.
De vraag is hoe men dat kan oefenen. Het zelf is geen
instant product, maar iets dat je van dag tot dag schept, samen met anderen. Young
noemt een viertal levensgebieden, waarop deze autonomie beoefend kan worden:
Op de eerste in de sport, dat ons karakter vormt. Zelf
geeft hij het voorbeeld van hardlopen dat ervoor zorgt dat men opeens zonder
erover na te denken een creatieve oplossing voor een probleem ziet.
Dan is er de kunst, die goed beoefend, een
persoonlijke ervaring is waardoor men zich beter leert begrijpen en waardoor
ook de ik gerichtheid vermindert.
Ook in de tuin valt het nodige te leren,
zoals Young al schreef in zijn boek Filosoferen
in de tuin. Hij schrijft daarin een hoofdstuk over Nietzsche die tot nieuwe
gedachten kwam in een citroenboomgaard. De band met de natuur wordt inniger. Zelf
ben ik wel geporteerd van dit gebied. Als volkstuinder beleef ik bijna
dagelijks de rust die het geeft. Ook beleef ik regelmatig dat ik tijdens een
boswandeling op nieuwe gedachten kom.
Tenslotte biedt het werk de nodige mogelijkheden om de
zelfstandigheid te vergroten. Young erkent dat niet iedereen het door Marx
gepropageerde creatieve werk kan doen, maar ook ander werk is heilzaam. Hij
noemt T. S. Eliot die in een bank werkte en zijn tijd daarbuiten gebruikte om
gedichten te schrijven en Spinoza die lenzen sleep en zich daarbuiten aan de
filosofie wijdde. Zelfs onbenullig werk kan gebruikt worden om geld te vergaren
waarmee men zich in de vrije tijd kan ontwikkelen, mits men de nodige
discipline in acht neemt.
In een interview in Filosofie Magazine met Jeroen Hopster
gaat Young nog wat verder in op de waarde van de tuin. Hij ziet die als vermenselijkte
natuur, die de eenheid tussen mens en natuur blootlegt. Behalve hierover kan
men ook met dit thema filosoferen. De tuin stimuleert tot reflectie, meditatie
en mijmering. De Londense filosoof Alain de Botton werkt het Als
gastconservator in het Rijksmuseum brengt hij denkbeelden in praktijk die hij
ontwikkelde in zijn boek Kunst als therapie (2013). Hij heeft post it velletjes
bij schilderijen geplakt waarop hij schrijft wat de waarde van een schilderij
kan zijn. Een andere omgang met kunst kan het leven verbeteren. ‘De prioriteit
van het moderne leven is juist om tot rust te komen, want mensen lopen over van
zorgen en stress.’ Dat is weer eens iets anders dan kunst die moet
verontrusten.
Hier darkly wise, rudely great, de blogsite
van Damon Young.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten