Rein Gerritsen over 13 ongelukken, VPRO-Boeken, 4 november 2012

Een protestants denker in een katholiek lichaam

13 ongelukken is het tweede deel van een autobiografische trilogie. Het eerste deel gaat erover hoe men in de gevangenis komt, dit tweede deel hoe men eruit blijft, het derde over de hervorming van het strafrecht.

Gerritsen zit wat ongemakkelijk bij Wim Brands aan tafel. Hij heeft hoogtevrees, opgelopen door een langdurige isolatie. Hij kijkt dus liever niet naar buiten. Behalve hoogtevrees vindt hij het moeilijk sociale contacten te onderhouden en wordt hij panisch in een disco. Hij is het liefst alleen.

Brands vraagt hem naar zijn kerfstok.

Gerritsen spreekt van 103 delicten waarvan vier bewezen. Hij werd veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf maar kreeg gratie omdat zijn delicten gepleegd werden onder invloed van een psychose die te maken had met een onverantwoorde afbouw van medicijnen in een ziekenhuis. Een forensisch psychiater diagnosticeerde zijn ziektebeeld in de gevangenis.

Gerritsen studeerde natuurkunde en filosofie, maar werkt ook als betonvlechter. Hij ziet zichzelf als een protestants denker in een katholiek lichaam. Hij houdt van het goede in het leven, maar houdt dat niet vol en keert dan terug naar de basis en gaat dan fysiek zwaar werk doen als betonvlechten.

Zijn boek is een dialoog met een bewaker. Gerritsen zegt dat gevangenen en bewakers in de bajes niet met elkaar omgaan. Hij raakte geïnteresseerd in hun achtergronden toen hij vrijwilligerswerk deed in een justitiële inrichting. Anders dan rechters of artsen hebben bewakers vaak een lage opleiding.Daardoor zijn de recidive-cijfers hoger dan in andere landen, waar het gevangenispersoneel hoger opgeleid is.

Brands begint over ongeschreven regels die in de gevangenis gelden.

Gerritsen noemt de visitatieplicht die als regel gold na elk bezoek, tot een nieuwe directrice daar vragen over stelde en bleek dat zoiets helemaal niet de bedoeling was.

Brands vraagt naar de consequenties voor de hervorming van het strafrecht.

Volgens Gerritsen is de zwaarte van de straf ook afhankelijk van de situatie waarin men zich bevindt, hoe zwaar beveiligd de instelling is. Zelf had hij liever een langere straf in een minder zwaar beveiligde instelling.

Brands vraagt Gerritsen of hij wel eens gedacht heeft om weer opnieuw in de fout te gaan.

Gerritsen antwoordt dat hij tot zijn veertigste recidiveerde. De gevangenis was een geweldsspel tot hij een lieve vrouw ontmoette, die hem erover heen hielp.     

Hier een verslag van de Tegenlicht-documentaire Door schade en schande uit 2010, waarin Gerritsen over zijn leven vertelt.