Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 11 november 2017

Recensie: Het huis van de namen (2017) Colm Tóibín


Vrije bewerking van klassiek drama's over familiemoord

De nieuwe roman van Colm Tóibín, Het huis van de namen, oorspronkelijk uitgegeven in 2015 en zoals gewoonlijk vertaald door Anneke Bok, handelt over gebeurtenissen in de klassieke oudheid, maar is, zo zegt Tóibín in zijn Dankwoord grotendeels ontsproten aan zijn eigen verbeelding. Hij blaast oude verhalen van Orestes, Elektra en Agamemnon nieuw leven in zonder de draad met het verleden te verliezen. Door zijn verhaal te situeren in de oudheid blijven we nauw verbonden met de omgeving waarin de klassieke schrijvers zoals Aischylos, Sophocles en Euripides leefden.

Tóibín begint met een relaas van Klytaimnestra, de echtgenote van Agamemnon, die vertelt dat ze de lijken een paar dagen buiten had laten liggen. Dat waren die van haar man en Kassandra die hij als oorlogsbuit had meegenomen na zijn overwinning op Troje. In het daarop volgende legt ze uit dat zij tot de moord heeft besloten uit wraak omdat haar man hun dochter Iphigeneia aan de goden geofferd heeft om een gunstige wind in de zeilen te krijgen op weg naar Troje, hetgeen inderdaad door de goden werd ingewilligd. Klytaimnestra beraamt een plan tot een machtsovername met de hulp van haar geliefde Aigisthos. Door het ontvoeren van jongeren wordt de bevolking bang gemaakt en verzet bemoeilijkt.

Het deel over Orestes, de broer van Iphigeneia, sluit hierop aan. In opdracht van Aigisthos is hij weggevoerd van het paleis waar zijn moeder en zijn andere zus Elektra wonen. In een mooi avonturenverhaal krijgen we te horen over zijn opsluiting en zijn ontsnapping samen met Leander en de zieke Mitros. De jongens proberen de weg terug naar huis te vinden, maar komen terecht bij een oude vrouw die haar naasten kwijt is geraakt door de oorlog en zelf tenslotte ook het loodje legt. Vlak daarvoor prevelt ze nog de namen waarnaar de titel verwijst. Helaas overleeft Mitros het verblijf ook niet en wordt begraven naast de oude vrouw, waarop Orestes en Leander als gezworen kameraden en zelfs als geliefden de terugweg ondernemen. Tussendoor horen we van Elektra over de gespannen verhouding tussen haarzelf en haar goddeloze moeder in het paleis.

Eenmaal terug op hun geboortegrond ontstaat er wrijving tussen Orestes en Leander, omdat de familie van Leander Orestes verantwoordelijk houdt voor alle ellende die over hen heen werd gestort en die door het brute beleid van Aigisthos en Klytaimnestra alleen nog maar toeneemt door het uitmoorden van de familie van Leander, met uitzondering van zijn zusje Ianthe die de dans ontspringt. Ze wordt door Orestes meegenomen naar het paleis en liefdevol opgevangen door Elektra die de maat vol vindt en samen met Orestes een plan bedenkt om haar moeder te vermoorden. Ze neemt het op tegen Aigisthos die dreigde haar in de kelder op te sluiten en zorgt ervoor dat hij niet meer op zijn benen kan lopen om aldus geen gevaar meer te kunnen stichten. Leander die zich heeft aangesloten bij het verzet neemt de macht over en zet Orestes aan de kant. Aan het eind verenigt Orestes zich met Ianthe, net als Elektra met Leander.

Tot zover een korte samenvatting van de gebeurtenissen die met heel veel smaak en overtuiging door Tóibín worden opgediend. Hij voert ons terug naar een episode in de mensheid dat moord en doodslag in de familie, zoals nog altijd, de harten beroerde. 

Het verhaal blijft vanwege de vele intriges tot het eind spannend en laat ons zien welke slechte maar ook goede mogelijkheden de mens tot zijn beschikking heeft. Een terugblik in de oudheid zegt ons hoe moeilijk het is om te gaan met machten die groter zijn dan wijzelf en zet ons, net als Orestes, aan tot nederigheid.

Hier het artikel De geur van de dood van Piet Gerbrandy (De Groene Amsterdammer, 4 oktober 2017) dat ik heb geraadpleegd tijdens het schrijven van mijn recensie.
  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten