Met open vizier op onderzoek uit naar het leven van een
broer
Jeroen van Kan toont de omslag van Harnas van Hansaplast dat gaat over haar broer Barend die in 2001
overleed. Hij wil van Charlotte Mutsaers weten waarom ze zo lang over het boek heeft
gedaan.
Mutsaers antwoordt dat het eerst gewoon niet lukte, dat Koetsier Herfst er tussen kwam en dat
het onderwerp daarna weer langzaam terugkwam. Het gevoel om over dit onderwerp
te schrijven was onontkoombaar. Ze wilde een aantal zaken helder krijgen. De
dood van Barend was vanwege dezelfde genen en ouders niet zonder gevaar voor
haarzelf. Ze wilde de eenzaamheid doorgronden van de man wiens leven niet
gelukt was ondanks zijn intelligentie en welvarend bestaan.
Van Kan vraagt of haar onderzoek geleid heeft naar het
vaststellen van verschillen tussen haar en Barend.
Mutsaers zegt dat ze haar zoektocht hield zonder op zoek te
zijn naar pasklare antwoorden. Wat haar aanzette was de vraag wat een goed
leven inhield.
Van Kan noemt het motto van Houellebecq die een slechte
relatie met zijn moeder had.
Mutsaers is solidair met iedereen die een slechte moeder
heeft gehad. Dat slaat gaten in een leven. Ze vindt het merkwaardig dat ze niet
weet of haar broer een goede relatie met hun moeder had. Daar sprak hij zich
niet over uit. Ze vermoedt echter dat de opvoeding van haar moeder, anders dan
de drilmethode van haar vader bij haar en haar zus, niet goed heeft gewerkt.
Een mens heeft discipline nodig en dat kreeg Barend door haar niet aangereikt.
Van Kan begint over de raadselachtige kattenbelletjes die
Barend in huis achterliet en die soms aforistisch van inhoud waren.
Mutsaers zegt dat die overal in huis te vinden waren,
steevast met een vraagteken na een bevestigende zin. Ze vraagt zich af waarom
hij die, net als de waardevrije beschrijvingen van zijn maaltijden, bewaarde.
Soms denkt ze dat Barend daarmee een nieuwe literaire vorm geïnitieerd heeft. Zij
ontdekte wel schriften met de titel vriendschap en liefde maar het eerste was
leeg en in het tweede stond gelukkig nog wel wat geschreven.
Van Kan brengt het moeizame contact met hem in de laatste
jaren ter sprake.
Mutsaers zegt dat Barend waarschijnlijk bang was dat zij en
haar zus in het huurhuis op alle porno zouden stuiten. Zelf vreesde ze dat ze strafbaar
was voor het bezit van de kinderporno.
Van Kan vraagt haar waarom de aanduiding roman niet op de
voorkant van het boek staat.
Mutsaers zegt dat ze dat op andere boeken ook niet gedaan
heeft. Een groot deel van de inhoud komt voort uit haar levenservaring en een ander
deel zuigt ze uit haar duim. Het verschil doet er voor haar niet toe, maar ze
weet niet of dat ook voor haar lezers geldt. Ze heeft zich nooit gehouden aan
de werkelijkheid. Harnas van Hansaplast
is wat dat betreft geen ander boek en zeker geen autobiografie. Echtheid is
niet belangrijk. In literatuur gaat het om een vorm die gevoelens en gedachten
oproept.
Van Kan noemt als motief in haar boek het poppetje van
Hansaplast en een ander harnas.
Mutsaers zegt dat de pleister in dit verband niet bedoeld is
om schade aan een wond te voorkomen, maar juist de wond weergeeft.
Van Kan vraagt of het niet frustrerend is dat er geen
vaststaand antwoord over haar broer gegeven kan worden, die steeds eenzamer
werd en ook niet meer voor zichzelf kookte.
Mutsaers vond hem al sympathiek als gesprekspartner en hij
is door haar onderzoek nog sympathieker geworden Door de achtergelaten
aantekeningen liet hij diep in zichzelf kijken. Ze haalt een brief aan die hij
schreef aan een striphandelaar die een minutieuze blik werpt op zijn leven. Ze
noemt dat ontroerend en navrant tegelijk. Het aardige van ontroering is wel
weer dat dit een mens overkomt. Ze weet niet of gezinsleden elkaar wel zo goed
kennen. Er is verwantschap maar die is er ook in andere kringen. Het was haar doel
om met open vizier de confrontatie met haar broer en haarzelf aan te gaan en
vindt het triest dat hij net als hun moeder zo vroeg dood gegaan is.
Van Kan krijgt de belofte dat ze nog lang onder ons blijft
en nog mooie boeken schrijft.
Aan het begin en aan het eind van het gesprek wordt
gerefereerd aan de ophef die ontstaan in na het verschijnen van een interview
met Mutsaers over haar boek in de Volkskrant. Daarin vertelde over het
verhandelen van de kinderporno van haar broer, hetgeen strafbaar is.
Hier
mijn bespreking van Harnas van Hansaplast.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten