Achterlijke cultuur beknot vrijheid van vijf levenslustige
zusjes
Mustang, de eerste
lange speelfilm van de Turkse regisseur Deniz Gamze Ergüven (Istanbul,1978),
mag er zijn. In een tijd waarin de Turkse autoriteiten het volk onder de knoet
proberen te krijgen, past het om een liberaal alternatief te tonen en te laten
zien hoe vervelend het is als jonge meisjes beknot worden in hun psychosociale
ontwikkeling.
Mustang laat in
het begin iets zien van die vrijheid als de vijf zussen aan het begin van de
zomervakantie niet, zoals gebruikelijk, met het busje naar huis gaan, maar
langs zee. Mooi zijn de beelden van de meisjes met de lange zwarte haren die
met de jongens in zee stoeien en later appels stelen. Omdat ze bedreigd worden
door de eigenaar met een geweer vallen ze opgewonden het huis binnen van hun
oma die hen opvoedt omdat hun ouders al tien jaar niet meer leven. Voorafgaande
aan de eerste beelden zegt hoofdpersoon Lala al dat het was alsof alles in een
oogwenk veranderde.
Oma roept de meisjes om beurten bij zich, om te beginnen met
de oudste Sonay. Daarna volgen Selma en Ece. Onderwijl protesteren de anderen
heftig. Oma is woedend dat de meisjes zich hebben ingelaten met de jongens,
horen ze. Een buurvrouw heeft haar daarover opgebeld. Nur, de een na jongste,
is zo verontwaardigd dat ze op het terras een stoel in de fik wil steken omdat
ze daar met haar achterste op gezeten heeft waardoor die net zo besmet is als
de nekken van de jongens op wiens schouders ze in zee een paard en ruiter
gevecht deden. De meisjes gaan vervolgens verhaal houden bij de klikkende
buurvrouw maar oma grijpt in en slaat Lala neer.
De thuiskomst van oom Erol is een spannende gebeurtenis,
waarbij het lijkt alsof men zich toch niet zo goed raad weet met het gedrag van
de meisjes. Erol zegt eerst tegen zijn moeder dat ze hen hun vrijheid moet
gunnen, maar anderzijds wil hij de knoet erover leggen, zoals ook zijn
president tegenwoordig doet. Oma vindt het weer niet goed dat hij te hardhandig
ingrijpt. Om er zeker van te zijn dat de meisjes hun maagdelijkheid niet
verloren hebben worden de oudste drie onderworpen aan een onderzoek in het
ziekenhuis. Dat stelt oma gerust, die daarop de meisjes opsluit en hun allerlei
klusjes laat doen zoals het leren koken onder leiding van tante Emine.
Lala, die met haar onverzoenlijke blik aan een wild paard
doet denken, probeert uit de gevangenis te breken, met averechts gevolg, want
oma besluit de oudste meisjes uit te huwelijken, hetgeen op een nog donkerder
blik van Lala komt te staan. Ze probeert de huwelijken tegen te houden, maar
kan niet op tegen de islamitische traditie. De prachtige scène op het eind als
ze samen met Nur protesteert tegen de gang van zaken door zich in het door
tralies omringde huis te op te sluiten en dat te barricaderen, wordt gevolgd
door de uitvoering van een plan dat Lala al eerder in gedachten had.
Ergüven geeft ons een mooi inkijkje in de achterlijke cultuur
in het noorden van Turkije, waarin een jongen na de huwelijksnacht het bedlaken
moet tonen aan de familie als bewijs dat zijn nieuwe vrouw nog maagd was. Op de
televisie wordt de kuisheid van de vrouw nog eens benadrukt. Ze dient geen
aanstoot te geven aan de man die de dienst uitmaakt. De behoefte van Lala om
uit het keurslijf te stappen wordt met mooie beelden duidelijk gemaakt,
waaronder haar voettocht op roze muiltjes naar Istanbul, die door de verder
goedwillende groenteverkoper Yassin belachelijk wordt gemaakt. Wat overblijft
is de gedachte hoe goed wij het hebben in Europa met onze burgerlijke
vrijheden.
Hier
de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten