Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 13 april 2016

Vertalersgeluktournee 2016, Boekhandel Blokker, Heemstede, 12 april 2016


De aftrap van de zesde jaargang van de Vertalersgeluktournee is dit jaar in Heemstede, dat de avonden samen met Athenaeum Boekhandel Haarlem organiseert en bij toebeurt de locatie is waar het tournee langs komt. Hier zijn de vertalers aanwezig van drie romans uit de longlist voor de Europese literatuurprijs 2016, te weten:
Paula Stevens, die De vlamberken van de Noor Lars Mytting vertaalde, Anneke Bok, die Nora van de Ier Colm Tóibin voor haar rekening nam en Els de Roon Hertoge en Paul van der Woerd die De aardappels en de staat van Oleg Pavlov uit het Russisch vertaalden.
Na een welkom van boekhandelaar Arno Koek, leidt literair vertaalster Nicolette Hoekmeijer de avond in.  Ze verbindt het geluk van vertalen met de vrijheid die het werken biedt en met het plezier van talig bezig zijn. Ze vergelijkt een goede vertaling met het vlekkeloos gewassen raam, zodat het glas onzichtbaar lijkt, zoals haar vader ooit opmerkte nadat ze als kind zich zeer bekwaam van deze taak gekweten had.
De Roon Hertoge en Van der Woerd houden een samenspraak over hun vertaling van De aardappels en de staat. Ze kregen het boek aangereikt door de uitgever nadat ze een titel van Sorokin hadden voorgesteld. De aardappels en de staat gaat over een strafkamp in de steppe van Kazachstan in de jaren tachtig dat bewaakt wordt door een garnizoen. De kapitein daarvan is ontevreden met het eten en besluit de rotte aardappelen onder de grond te stoppen. De oogst hiervan wordt echter tegengewerkt door zijn manschappen en de Inlichtingendienst. Het verhaal werd steeds onwaarschijnlijker. De Russische titel duidde al op een sprookje en de roman begint ook als zodanig. Pavlov trekt allerlei taalregisters open. Hoewel de uitgever vroeg of de vertalers clementie wilden hebben met de lezers, werd hun vertaling steeds gewaagder en letterlijker, maar dat hoorde bij dit boek. Het scheppend werken is bevrijdend en dat is voor hen vertalersgeluk. Na deze moeilijke roman gaat het vertalen inmiddels van een leien dakje.
Bok vertaalt al dertig jaar. Ze begon met Kerewln (1985) en noemt het oplossen van problemen het een na mooiste aspect van haar vak. Het grootste geluk geeft het vertalen van een werk van wereldklasse, zoals Tóibin die schrijft. Hij heeft een groot oeuvre achter zich met non-fictie en fictie zoals De meester over Henry James en Het testament van Maria, waarin we Jezus leren kennen vanuit het gezichtspunt van zijn moeder. Nora speelt zich af in de jaren zestig in een katholiek Iers dorpje en opent met een bezoek van een buurman aan Nora die vroegtijdig weduwe is geworden en veel rouwbezoeken te verduren krijgt. Behalve deze verhaallijn kent Nora diepere lagen, zoals over de macht van de kerk, het opkomend feminisme en de politieke tegenstellingen. Tóibin werkte met tussenpozen veertien jaar aan de roman. In de BBC documentaire His mother’s son vertelt hij over zijn vader, die op zijn twaalfde overleed. Het perspectief in Nora ligt bij de moeder, die een nogal afstandelijke vrouw is. Er komt een aangrijpende sterfscène in het boek voor waarin de vader veel pijn lijdt. De taal is eenvoudig en heeft daardoor veel zeggingskracht, zoals kenmerkend voor de streek. Dat in tact laten is voor Bok vertalersgeluk.
Paula Stevens moet als laatste spreker springen naar een skikampioen, zoals een gezegde in het Noors luidt. Ze haalt een dominee aan uit De vlamberken die zegt dat hij altijd de waarheid spreekt, maar niet altijd spreekt. Alle personages in het boek koesteren geheimen. Het verhaal gaat over Edward die op de boerderij van zijn opa in het noorden van Noorwegen opgroeit omdat zijn ouders in de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk zijn omgekomen. Na de dood van zijn opa krijgt hij documenten in handen over zijn ouders en zijn oom die tot een onderzoek leiden dat zich afspeelt aan de Somme in Frankrijk en op de Shetland eilanden, waar hij Gwen ontmoet die ook al een dubbele agenda heeft. Het spannende verhaal omsluit de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Er komen beschadigde walnotenbomen in voor en door mensen verminkte berken die gaan vlammen en daardoor meer opbrengen. Het hout wordt onder andere voor heften van messen gebruikt. De ontdekking hiervan betekende voor Bok vertalersgeluk. De vlamberken was moeilijk te vertalen vanwege veel streekeigen termen en de nadruk op geuren, maar Mytting leverde een annotated version met een uitleg van de termen, waarin de vragen van Stevens werden opgenomen. De tabak in het boek is te koop bij Hajenius aan het Rokin.
Het afsluitende ronde tafel gesprek dat wordt geleid door schrijver Gerbrand Bakker, die wel erg vaak doet alsof hij van de hoed noch de rand weet, gaat onder meer over de werkwijze die twee vertalers hanteren. Hun samenwerking doet denken aan die tussen Niek Miedema en Harm Damsma die in 2015 over Tijdmeters van David Mitchell vertelden. Verder gaat het over de pleidingen tot vertaler en de achtergronden van de vier vertalers. Het is voor hen van belang de stem van de auteur zo goed mogelijk weer te geven. Bij de een is dat gemakkelijker dan bij de ander. Een goed geschreven boek is volgens Bok gemakkelijker te vertalen dan een middelmatig werk. Van der Woerd vergelijkt het met de uitvoering van een partituur. Bok herzag laatst haar vertaling van Kerewin en stelde vast dat die er nog wel mee door kon. Stevens zegt dat ze vroeger zelfverzekerder was en nu voorzichtiger. Tenslotte leest De Roon Hertoge het begin voor van De aardappels en de staat dat volgens Bakker meteen een typisch Russische sfeer kent. Na enkele vragen uit de zaal pleit Bakker ervoor om de naam van de vertaler op de omslag te zetten, zoals in de Engelstalige literatuur gebruikelijk is. 
Hier meer informatie over het tournee en daaronder een link naar de Europese literatuurprijs, hier mijn verslag van de vorige bijeenkomst in Athenaeum Boekhandel Haarlem op 28 april vorig jaar. Op 8 juni a.s. weten we hoe de shortlist van 2016 eruit ziet. De bekendmaking is in Spui 25 in Amsterdam. De gebruikelijke animaties tussen de voordrachten waren dit keer van Marga van den Heuvel en Michel Moormann.

Aangepast in overleg met de organisatie op 13 april om 16:40 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten