Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 14 april 2016

Theaterrecensie: Pax Europa, De Nieuw Amsterdam, Toneelschuur, 13 april 2016


Verwarring die nieuwkomers veroorzaken matig uitgewerkt

Een toneelvoorstelling over Europa trekt meteen de aandacht. Als is het maar als tegenwicht tegen het negatieve daglicht waarin het werelddeel tegenwoordig staat. De integratie van de verschillende landen op het continent verloopt op zijn zachtst gezegd niet gemakkelijk. Er is een sterke stroming om van verdere samenwerking af te zien, zich terug te trekken binnen de eigen landsgrenzen en de verworven welvaart voor zichzelf te houden. Dit idee over een fort dat voor anderen ontoegankelijk is, duidt op grote angst voor de veranderingen die in de wereld gaande zijn. De uit Bagdad afkomstige Enkidu Khaled, die in Pax Europa een bootvluchteling speelt die extreem dankbaar is dat hij in Europa geaccepteerd wordt, wijst op deze angst. Hij omarmt zelfs de mensen die deze angst hebben. Dat is een mooie manier om uit de impasse te raken waarin voor- en tegenstanders van integratie steeds meer terecht komen. Vertrouwen in elkaar is beter dan angst koesteren. Dit laatste werd niet lang geleden op dezelfde plaats nog uitgesproken door een moslima in de voorstelling Bommenneef van Marjolijn van Heemstra.

Pax Europa begint met vier spelers aan een witte tafel die op een grote witte cirkel staat. De vrouwen en de mannen zijn zichtbaar gespannen. Dat is niet voor niets want opeens is er chaos, zoals we de laatste tijd ook kennen van allerlei bomaanslagen. De spelers zitten in een boot op zee en vrezen voor hun leven.
Nadat de rust is teruggekeerd en Khaled onder de paraplu tevoorschijn is gekomen die aan de rand van het podium lag, wenst de van oorsprong Egyptische Sabri El Hamus het selecte publiek van harte welkom. Hij belooft een indringende discussie over de staat van Europa, waarbij men, net zoals in Het filosofisch kwintet gebeurt, elkaar probeert te begrijpen en niet tegen elkaar in gaat, zoals genoeg gebeurt. Om te beginnen vraagt hij het publiek naar de oorsprong van het begrip Europa. Ze blijkt een Fenicische prinses te zijn die met haar verleider Zeus, vermomd als stier, de Middellandse Zee overstak, hetgeen meteen een verband legt naar anderen, zoals hijzelf, die de overtocht ook gemaakt hebben. Andere vragen over de toestand waarin Europa zich op dit moment bevindt en over de toekomst van het continent worden kort aangestipt, maar komen verder niet meer aan bod, tenminste niet meer in de vorm van een gesprek.

Nadat Sabri een zeer droevige brief heeft voorgelezen van een Syrische vluchteling die op zee verdronken is en zijn spijt betuigt aan haar familie en nadat hij vervolgens het publiek heeft opgeroepen pal te staan voor Europa, stelt hij zijn assistente Anna Schoen voor die zwanger blijkt te zijn van een jongetje. Zelf koestert ze het oude ideaal van een verenigd Europa, uit haar weerzin tegen de xenofobische geluiden die om ons heen en weigert toe te geven aan de vernietiging van de culturele waarden door religieuze sentimenten. Samen ontvangen Sabri en Anna een drietal gasten die allemaal hun eigen geluid meebrengen. De zwarte Julia Ghysels heeft zich, na een vanwege een ernstige knieblessure afgebroken carrière in de atletiek, bekend tot de islam en laat de kritiek van Anna, die als advocaat van de duivel over haar religieuze fanatisme begint, gemakkelijk van zich afglijden. De al genoemde Khaled uit zijn angst als homo en moslim en overdekt die met overdreven dankbaarheid jegens alles wat hij op zijn weg tegenkomt. De derde gast, Junior Mthombeni, zorgt met een aanstekelijk dansje voor een vrolijke sfeer. Hij heeft een Zuid Afrikaanse vrijheidsstrijder als vader en een Belgische operazangeres als moeder en weigert te denken dat zoiets tot een tweespalt in hem kan leiden. Hij wordt zelfs kwaad op Anna die hem een identiteitsprobleem in de schoenen wil schuiven. Hij vindt het verachtelijk dat het publiek zo eendrachtig voor Europa heeft gekozen, dat toch ook haar schaduwkanten heeft, zo maakt de huidige omgang met vluchtelingen duidelijk.   

De kritiek van Mthombeni zorgt voor geharrewar die erg lang doorgaat, tot de groepsleden tenslotte op het eind onzeker de eigen positie opnieuw bepalen. De bedoeling van de voorstelling oogt sympathiek, maar de uitwerking mist een strakke vorm, waardoor ook de inhoud ten onder gaat. De aanwezigheid van het grote scherm op de achtergrond wordt onvoldoende benut, terwijl de discussie op de geluidsland juist te lang door gaat. Het was boeiender geweest om het gesprek te vervolgen waarmee de voorstelling opende. Daarmee was de spraakverwarring misschien minder geworden en het vertrouwen meer. 

Pax Europa is het laatste deel van de Pax serie. De voorstelling in de bovenzaal werd geregisseerd door Mokhallad Rasem op basis van de tekst van Fikry El Azuouzi en gemaakt door De Nieuw Amsterdam in coproductie met t, arsenaal mechelen en Toneelhuis.

Hier meer informatie over de voorstelling op de site van De Nieuw Amsterdam. Daarop ook foto’s en een filmpje. Hier mijn bespreking van Bommenneef.

aangepast 13 april om 20.50 uur.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten