Verwarring die nieuwkomers veroorzaken matig uitgewerkt
Een toneelvoorstelling over Europa trekt meteen de aandacht.
Als is het maar als tegenwicht tegen het negatieve daglicht waarin het
werelddeel tegenwoordig staat. De integratie van de verschillende landen op het
continent verloopt op zijn zachtst gezegd niet gemakkelijk. Er is een sterke
stroming om van verdere samenwerking af te zien, zich terug te trekken binnen de
eigen landsgrenzen en de verworven welvaart voor zichzelf te houden. Dit idee
over een fort dat voor anderen ontoegankelijk is, duidt op grote angst voor de
veranderingen die in de wereld gaande zijn. De uit Bagdad afkomstige Enkidu
Khaled, die in Pax Europa een bootvluchteling
speelt die extreem dankbaar is dat hij in Europa geaccepteerd wordt, wijst op
deze angst. Hij omarmt zelfs de mensen die deze angst hebben. Dat is een mooie
manier om uit de impasse te raken waarin voor- en tegenstanders van integratie
steeds meer terecht komen. Vertrouwen in elkaar is beter dan angst koesteren.
Dit laatste werd niet lang geleden op dezelfde plaats nog uitgesproken door een
moslima in de voorstelling Bommenneef van
Marjolijn van Heemstra.
Pax Europa begint
met vier spelers aan een witte tafel die op een grote witte cirkel staat. De
vrouwen en de mannen zijn zichtbaar gespannen. Dat is niet voor niets want
opeens is er chaos, zoals we de laatste tijd ook kennen van allerlei
bomaanslagen. De spelers zitten in een boot op zee en vrezen voor hun
leven.
Nadat de rust is teruggekeerd en Khaled onder de paraplu
tevoorschijn is gekomen die aan de rand van het podium lag, wenst de van
oorsprong Egyptische Sabri El Hamus het selecte publiek van harte welkom. Hij
belooft een indringende discussie over de staat van Europa, waarbij men, net
zoals in Het filosofisch kwintet
gebeurt, elkaar probeert te begrijpen en niet tegen elkaar in gaat, zoals
genoeg gebeurt. Om te beginnen vraagt hij het publiek naar de oorsprong van het
begrip Europa. Ze blijkt een Fenicische prinses te zijn die met haar verleider Zeus, vermomd als stier, de Middellandse Zee overstak, hetgeen meteen een verband legt naar
anderen, zoals hijzelf, die de overtocht ook gemaakt hebben. Andere vragen over
de toestand waarin Europa zich op dit moment bevindt en over de toekomst van
het continent worden kort aangestipt, maar komen verder niet meer aan bod, tenminste niet meer in de vorm van een gesprek.
Nadat Sabri een zeer droevige brief heeft voorgelezen van
een Syrische vluchteling die op zee verdronken is en zijn spijt betuigt aan
haar familie en nadat hij vervolgens het publiek heeft opgeroepen pal te staan
voor Europa, stelt hij zijn assistente Anna Schoen voor die zwanger blijkt te
zijn van een jongetje. Zelf koestert ze het oude ideaal van een verenigd
Europa, uit haar weerzin tegen de xenofobische geluiden die om ons heen en
weigert toe te geven aan de vernietiging van de culturele waarden door
religieuze sentimenten. Samen ontvangen Sabri en Anna een drietal gasten die
allemaal hun eigen geluid meebrengen. De zwarte Julia Ghysels heeft zich, na
een vanwege een ernstige knieblessure afgebroken carrière in de atletiek, bekend
tot de islam en laat de kritiek van Anna, die als advocaat van de duivel over
haar religieuze fanatisme begint, gemakkelijk van zich afglijden. De al
genoemde Khaled uit zijn angst als homo en moslim en overdekt die met
overdreven dankbaarheid jegens alles wat hij op zijn weg tegenkomt. De derde
gast, Junior Mthombeni, zorgt met een aanstekelijk dansje voor een vrolijke
sfeer. Hij heeft een Zuid Afrikaanse vrijheidsstrijder als vader en een
Belgische operazangeres als moeder en weigert te denken dat zoiets tot een tweespalt
in hem kan leiden. Hij wordt zelfs kwaad op Anna die hem een identiteitsprobleem
in de schoenen wil schuiven. Hij vindt het verachtelijk dat het publiek zo
eendrachtig voor Europa heeft gekozen, dat toch ook haar schaduwkanten heeft,
zo maakt de huidige omgang met vluchtelingen duidelijk.
De kritiek van Mthombeni zorgt voor geharrewar die erg lang
doorgaat, tot de groepsleden tenslotte op het eind onzeker de eigen positie opnieuw
bepalen. De bedoeling van de voorstelling oogt sympathiek, maar de uitwerking
mist een strakke vorm, waardoor ook de inhoud ten onder gaat. De aanwezigheid
van het grote scherm op de achtergrond wordt onvoldoende benut, terwijl de
discussie op de geluidsland juist te lang door gaat. Het was boeiender geweest
om het gesprek te vervolgen waarmee de voorstelling opende. Daarmee was de
spraakverwarring misschien minder geworden en het vertrouwen meer.
Pax Europa is het
laatste deel van de Pax serie. De voorstelling in de bovenzaal werd
geregisseerd door Mokhallad Rasem op basis van de tekst van Fikry El Azuouzi en
gemaakt door De Nieuw Amsterdam in coproductie met t, arsenaal mechelen en
Toneelhuis.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten