Impressie van de gevolgen van verwaarlozing van een chimpansee
Na De regels van
Matthijs uit 2012 maakte Marc Schmidt een documentaire over een ander
bijzonder wezen, dit keer geen mens, maar de oudere aap Mojo. Dat is een
chimpansee, de soort die Jane Goodall haar leven lang bestudeerde. Schmidt
filmt Mojo tijdens zijn verblijf bij Stichting Aap in Almere. Aan het eind van
de documentaire toont hij vanuit een helikopter het complex waar verschillende
apen worden opgevangen met psychische complexen, veroorzaakt door een leven in
een circus bijvoorbeeld.
Mojo is een jaar of veertig, vijfenveertig en mager. Hij heeft
zijn leven lang opgesloten gezeten bij een Oostenrijkse vrouw in een kelder.
Dat doet meteen denken aan de documentaire
Im Keller van Ulrich Seidl, waarin Oostenrijkers tonen welke bizarre
hobby’s zij in de kelders van hun huizen uitoefenen. De vrouw die Mojo
vasthield, komt niet in beeld maar vindt het vreselijk dat ze haar geliefde
huisdier, die ze elke dag spaghetti en cola gaf, weghalen. Schmidt filmt de overkomst
van Mojo naar Nederland vanuit de losse pols. Van een beeld van het hok dat op
slot is, gaat hij meteen naar het vliegtuig. Commentaar is er niet. Dat is
meteen de zwakte in deze documentaire, waarin nogal wat zaken onduidelijk
blijven, zoals over de alcohol die Mojo eerder van zijn bazin kreeg, het
spuiten met een waterslang of over een medische behandeling na een
gevecht.
Tussen de beelden van Mojo door, horen we een en ander van
de verzorgers, die uit verschillende Europese landen komen en Engels met elkaar
praten. Fabrizio peinst in het begin van de documentaire al over het verschil
tussen chimpansee en mens en kan dat moeilijk onder woorden brengen. Verzorger
Caro wil vooral ontmenselijken, want de antropomorfe kijk op de chimpansee doet
het beest geen recht. Het is de bedoeling dat Mojo met zijn soortgenoten in
contact komt, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Verzorgster Patricia
vergelijkt het opvanghuis met een psychiatrische inrichting waar ze elke dag
hun rondes doen en de patiënten observeren. De symptomen van de beesten zijn
vergelijkbaar met die van mensen. Bij Mojo is sprake van de gevolgen van
isolatie. Eerst probeert men hem te laten acclimatiseren.
We zien andere apen die het goed of minder goed met elkaar
kunnen vinden. Het vrouwtje Regina, dat eerder een leven in een circus leidde,
kan het goed vinden met Jim en ook met Julio. Volgens Patricia zijn chimpansees
geen knuffelbeesten, maar manipulatieve sloopmachines. Dit zien we ook terug in
beelden waarin de chimpansees als gekken naar de tralies springen en veel
stampij maken. Soms zet men de waterspuit op de chimpansees, misschien om ze af
te laten koelen. Het is in ieder geval onverantwoord om zich in dezelfde ruimte
als de chimpansees te begeven, al zijn er verzorgers die spelletjes met hen
doen. De veiligheidsmaatregelen zijn streng. Desondanks droomt men wel dat men
te maken krijgt met dieren die ontsnapt zijn.
Het meest fascinerende in de film is het moment dat men
contact tussen Mojo en een andere aap probeert te leggen. Alleen al het openen
van het luik naar een andere ruimte is heel spannend voor Mojo. Het is al een
overwinning dat hij die andere ruimte ingaat. De confrontatie met Jim is echter
te veel van het goede. Mojo slaat met zijn hand tegen de wand en duikt ineen.
Later zien we schimmige beelden van een gevecht en een medische behandeling,
die, zoals ik al schreef, niet geheel duidelijk waren.
De verzorgers discussiëren over de verdere aanpak. Daarbij
gaat het ook over de antidepressiva die Mojo krijgt en zelfs over euthanasie,
die eigenlijk niet gebruikelijk is bij apen. In de aftiteling lezen we dat men
een nieuwe behandeling voor Mojo heeft gevonden. Verzorgster Godelieve schrijft
in een update in mei 2015 dat het beter gaat met Mojo. Meer dan een impressie
van de gevolgen van verwaarlozing gaf Schmidt niet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten