Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 7 april 2016

Het chimpansee complex (2014), documentaire van Marc Schmidt


Impressie van de gevolgen van verwaarlozing van een chimpansee

Na De regels van Matthijs uit 2012 maakte Marc Schmidt een documentaire over een ander bijzonder wezen, dit keer geen mens, maar de oudere aap Mojo. Dat is een chimpansee, de soort die Jane Goodall haar leven lang bestudeerde. Schmidt filmt Mojo tijdens zijn verblijf bij Stichting Aap in Almere. Aan het eind van de documentaire toont hij vanuit een helikopter het complex waar verschillende apen worden opgevangen met psychische complexen, veroorzaakt door een leven in een circus bijvoorbeeld.

Mojo is een jaar of veertig, vijfenveertig en mager. Hij heeft zijn leven lang opgesloten gezeten bij een Oostenrijkse vrouw in een kelder. Dat doet meteen denken aan de documentaire Im Keller van Ulrich Seidl, waarin Oostenrijkers tonen welke bizarre hobby’s zij in de kelders van hun huizen uitoefenen. De vrouw die Mojo vasthield, komt niet in beeld maar vindt het vreselijk dat ze haar geliefde huisdier, die ze elke dag spaghetti en cola gaf, weghalen. Schmidt filmt de overkomst van Mojo naar Nederland vanuit de losse pols. Van een beeld van het hok dat op slot is, gaat hij meteen naar het vliegtuig. Commentaar is er niet. Dat is meteen de zwakte in deze documentaire, waarin nogal wat zaken onduidelijk blijven, zoals over de alcohol die Mojo eerder van zijn bazin kreeg, het spuiten met een waterslang of over een  medische behandeling na een gevecht.

Tussen de beelden van Mojo door, horen we een en ander van de verzorgers, die uit verschillende Europese landen komen en Engels met elkaar praten. Fabrizio peinst in het begin van de documentaire al over het verschil tussen chimpansee en mens en kan dat moeilijk onder woorden brengen. Verzorger Caro wil vooral ontmenselijken, want de antropomorfe kijk op de chimpansee doet het beest geen recht. Het is de bedoeling dat Mojo met zijn soortgenoten in contact komt, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Verzorgster Patricia vergelijkt het opvanghuis met een psychiatrische inrichting waar ze elke dag hun rondes doen en de patiënten observeren. De symptomen van de beesten zijn vergelijkbaar met die van mensen. Bij Mojo is sprake van de gevolgen van isolatie. Eerst probeert men hem te laten acclimatiseren.

We zien andere apen die het goed of minder goed met elkaar kunnen vinden. Het vrouwtje Regina, dat eerder een leven in een circus leidde, kan het goed vinden met Jim en ook met Julio. Volgens Patricia zijn chimpansees geen knuffelbeesten, maar manipulatieve sloopmachines. Dit zien we ook terug in beelden waarin de chimpansees als gekken naar de tralies springen en veel stampij maken. Soms zet men de waterspuit op de chimpansees, misschien om ze af te laten koelen. Het is in ieder geval onverantwoord om zich in dezelfde ruimte als de chimpansees te begeven, al zijn er verzorgers die spelletjes met hen doen. De veiligheidsmaatregelen zijn streng. Desondanks droomt men wel dat men te maken krijgt met dieren die ontsnapt zijn.

Het meest fascinerende in de film is het moment dat men contact tussen Mojo en een andere aap probeert te leggen. Alleen al het openen van het luik naar een andere ruimte is heel spannend voor Mojo. Het is al een overwinning dat hij die andere ruimte ingaat. De confrontatie met Jim is echter te veel van het goede. Mojo slaat met zijn hand tegen de wand en duikt ineen. Later zien we schimmige beelden van een gevecht en een medische behandeling, die, zoals ik al schreef, niet geheel duidelijk waren.

De verzorgers discussiëren over de verdere aanpak. Daarbij gaat het ook over de antidepressiva die Mojo krijgt en zelfs over euthanasie, die eigenlijk niet gebruikelijk is bij apen. In de aftiteling lezen we dat men een nieuwe behandeling voor Mojo heeft gevonden. Verzorgster Godelieve schrijft in een update in mei 2015 dat het beter gaat met Mojo. Meer dan een impressie van de gevolgen van verwaarlozing gaf Schmidt niet.

Hier de trailer van Het chimpansee complex, hier de update van Godelieve, hier mijn bespreking van De regels van Matthijs, hier een gesprek van Chris Kijne met Jane Goodall over haar boek Hoop voor de toekomst.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten